Jak i dlaczego obrazy zmieniają swoje kolory?

W 2011 roku świat po raz pierwszy usłyszał, że obrazy Vincenta van Gogha zmieniają kolory. Nikt jednak nie był w stanie zrozumieć przyczyny tego zjawiska. Dlaczego zatem tak się dzieje i jak prawidłowo przechowywać dzieła sztuki?

Mistrzowie sztuki klasycznej, posługujący się techniką malarstwa olejnego, w okresie XV wieku do końca XIX wieku, używali laserunków, a także prawdziwych pigmentów. Dopiero pod koniec XIX wieku masowe wejście na rynek farb syntetycznych, wykonywanych przemysłowo i w nie najwyższej jakości, wywołało problem zanikania farby albo zmiany koloru.

Malarze zaczęli je wykorzystywać, ponadto farby syntetyczne, umieszczone w tubkach, umożliwiły malowanie w plenerze, bez konieczności zabierania ze sobą całego warsztatu. Jednak to obrazy z tego okresu powodują najwięcej problemów i są podatne na zmianę kolorów.

Dlaczego obrazy tracą kolory?

W XIX i XX wieku, wraz z ogromną różnorodnością powstających stylów i kierunków malarskich, wykształciły się „swobodne” techniki malarstwa olejnego alla prima. Artyści nie zawracali sobie głowy nakładaniem farb i czekaniem, aż pierwsza warstwa wyschnie, jak to było w malarstwie akademickim. Od razu mieszali farby na palecie i nakładali na płótno. Biorąc pod uwagę niższą jakość pigmentów i spoiwa, z czasem zachodziły nieodwracalne procesy chemiczne, które powodowały zmianę koloru.

Obecnie artyści, którzy szukają różnych metod łączenia i uzyskania koloru, prawdopodobnie nie wiedząc, że istnieje cała księga, jak te kolory łączyć ze sobą. Często artysta miesza farby metodą prób i błędów, kiedy szuka odpowiedniego koloru. Łączy nie dwa lub trzy pigmenty, a pięć. Jeśli dzisiaj mamy piękny kolor, to po jakimś czasie możemy zobaczyć już zupełnie inny odcień.

Istnieją techniki, które podsycają barwy. Możemy uzyskać bardziej wyrazisty kolor, jeżeli użyjemy werniksu końcowego. Kiedy ostatnia warstwa malarska wyschnie, wtedy nakładamy werniks końcowy. Służy on jako warstwa ochronna. Używając werniksu końcowego błyszczącego, otrzymamy minimalny efekt bardziej głębokiego, nasyconego koloru.

Pigment jest materiałem, który zmienia barwę odbitego lub transmitowanego światła jako wynik fali selektywnej absorpcji. Istnieje pewna różnica pomiędzy werniksem końcowym błyszczącym i werniksem matowym, ponieważ werniks matowy nie odbija światła i może spłaszczyć kolory.

Czy zwróciliście uwagę na dzieła sztuki dawnej, które wydają się ciemne lub zżółknięte? Tutaj również czas jest nieubłaganym czynnikiem, który powoduje przyciemnienie całej warstwy werniksu.

Jak przechowywać dzieła sztuki?

Nie ma jednej, złotej zasady dotyczącej przechowywania obrazów, tak by nie straciły kolorów. Wszystko zależy bowiem od techniki malowania i okresu, z którego dany obraz pochodzi. Inaczej przechowuje się prace wykonane na papierze, inaczej na płótnie. Widoczna jest też różnica w przechowywaniu prac malowanych olejami i dzieł sztuki najnowszej.

Trzeba pamiętać, że zarówno prace olejne, jak i akwarele nie mogą być wystawione na bezpośrednie promienie słoneczne. Papiery są przechowywane zwykle na płasko. Najlepiej, aby zostały poprzekładane pergaminem bezkwasowym. Jeżeli takiego nie mamy, możemy przechowywać papiery w teczkach bezkwasowych. Pamiętajmy również, że żadne dzieło sztuki nie znosi wysokiej wilgotności.

Wilgotność jest pierwszym zagrożeniem dla obrazu. Drugim – złej jakości zaprawa. To podstawowy element, który łączy farbę z płótnem. Dlatego jeżeli będzie to grunt o bardzo niskiej jakości, zacznie odpadać razem z farbą albo farba zacznie pękać.

Dobrze namalowane i przechowywane dzieło sztuki to praca wykonana na wysokiej jakości podobraziu, pigmentach i werniksach. Na to, że obrazy tracą swoje kolory, wpływa tak naprawdę jakość powyższych elementów.