Czy sztuka może być wirtualna? Czy może być doświadczana z poziomu monitora komputera czy ekranu w telefonie? Czy sztuką możemy nazwać budzący emocje i kontrowersje fenomen NFT? Bez wątpienia tak.
NFT jest zjawiskiem przełomowym. Na przestrzeni historii sztuki moment przełomu był obserwowany wielokrotnie wywołując za każdym razem emocje i kontrowersje. Wystarczy wspomnieć o pojawieniu się impresjonizmu, kubizmu czy abstrakcji. Tym razem jest jednak inaczej, ponieważ NFT nie jest odrębnym kierunkiem w sztuce. Jest to przełom technologiczny poszerzający w znacznym stopniu spektrum oddziaływania sztuki jak również grono jej odbiorców.
NFT – co to w ogóle jest?
Skrót NFT pochodzi od angielskiego non-fungible token, co można przetłumaczyć jako „niewymienialny cyfrowy żeton”. Jest to rodzaj unikalnego, cyfrowego certyfikatu, zaszyfrowanego za pomocą technologii blockchain, który jest dowodem na posiadanie cyfrowych aktywów. Blockchain to również technologia, na której opierają się kryptowaluty, będąca rodzajem cyfrowej księgi rachunkowej, w której transakcje zapisywane są w sposób uniemożliwiający ich późniejsze zmiany.
Pojawienie się sztuki NFT będące częścią tego fenomenu jest procesem równoległym do rozwoju rynku kryptowalut oraz technologii rzeczywistości wirtualnej. Sztuka NFT jest związana z rynkiem kryptowalut ponieważ powstaje w oparciu o blockchain i tylko w kryptowalutach można tę sztukę nabywać. O ile jednak kryptowaluty są wymienne, o tyle NFT jest niepowtarzalne, a jego wartość opiera się mocno na spekulacji grup, które mu tę wartość nadają.
NFT różnią się od kryptowalut takich jak np. Bitcoin (BTC) czy Ether (ETH), które działają jak cyfrowe monety. NFT to tokeny, które reprezentują różne cyfrowe lub fizyczne aktywa – na przykład dzieło sztuki czy muzykę. Zawierają też dodatkowe informacje, których kryptowaluty nie posiadają. NFT mogą być wykorzystywane do uwierzytelniania dzieł sztuki i innych przedmiotów kolekcjonerskich. Natomiast sztuka NFT, najprościej rzecz ujmując to cyfrowe artefakty powstałe w oparciu o blockchain.
Sztuka NFT
Sztuka oddaje ducha czasów, w którym jest tworzona, i w którym żyją jej twórcy. NFT jest wejściem w rzeczywistość wirtualną i – w jakimś sensie – przyszłością przedmiotów kolekcjonerskich. Żyjemy w momencie intensywnych przemian związanych z rozwojem technologii i towarzyszącej mu transformacji świadomości. Rynek kryptowalut przestaje nas dziwić. Tym samym można zatem przyjąć, że duchem naszych czasów jest gwałtowny rozwój technologii i wirtualnej rzeczywistości, a sztuka NFT jest tego idealnym wyrazem.
Światowe przykłady sztuki NFT
Pak, „The Merge”
Quick #NFT fact:#DYK that digital artist Pak’s latest creation, „The Merge,” was sold for $91.8 million?
It is the most expensive NFT ever!
Until the next one sells for a sweet $100 million of course 😁🚀 pic.twitter.com/dELS0u1g3H— CryptoVantage (@crypto_vantage) February 18, 2022
Praca posiada 28983 właścicieli, ponieważ została podzielona na 266 tys. unikatowych jednostek. Wartość osiągnięta na aukcji – 91,8 mln$. Każda jednostka miała cenę wywoławczą 527$, która rosła o 25$, co 6 godzin od chwili rozpoczęcia aukcji.
Beeple, “Everydays – The First 5000 Days”
Christie’s is proud to offer „Everydays – The First 5000 Days” by @beeple as the first purely digital work of art ever offered by a major auction house. Bidding will be open from Feb 25-Mar 11.
Learn more here https://t.co/srx95HCE0o | NFT issued in partnership w/ @makersplaceco pic.twitter.com/zymq2DSjy7— Christie’s (@ChristiesInc) February 16, 2021
Praca, która uważana jest za tę, która zapoczątkowała boom na sztukę NFT. Była też pierwszą pracą, którą można było kupić wyłącznie w formie cyfrowej. Sprzedano ją na aukcji w Christie’s za 69 mln$. Można uznać, że Beeple tworzył ją przez 13 lat, ponieważ stanowi kolaż jego obrazów tworzonych przez ten czas. Składa się z 5 tys. pojedynczych dzieł.
Beeple, „Human One”
#AuctionUpdate: Beeple’s (b. 1981) 'HUMAN ONE’ has achieved $28,985,000 at auction. Over the course of his lifetime, Beeple intends to seamlessly add to and evolve the pool of imagery in 'HUMAN ONE’ in response to current events — creating an eternally contemporary work of art.⠀ pic.twitter.com/NLml4gxl7W— Christie’s (@ChristiesInc) November 10, 2021
Pracę wyświetla się na czterech ekranach (stanowią komplet), a postać nieustannie idzie na tle zmieniających się scenerii. Została sprzedana na aukcji w Christie’s za 28,9 mln$.
Larva Labs „CryptoPunk”
Join the Punk Hunt! We’ve teamed with @saveartspace to present Pixelated, a month-long, New York City-wide public art exhibition of Larva Labs’ CryptoPunks.
Visit the link for the location of each CryptoPunk ahead of our sale of 9 CryptoPunks tomorrow: https://t.co/eGzzDKlN2R pic.twitter.com/uANRFujqCI— Christie’s (@ChristiesInc) May 10, 2021
Seria składająca się z 10 tys. unikalnych tokenów, z których każdy przedstawia inną, pikselową postać zwaną Punkiem. Na liście najdroższych znajdują się: Punk 7523 (11,75 mln$), Punk 3100 (7,58 mln$) oraz Punk 7802 (7,57 mln$).
Polskie przykłady sztuki NFT
Tomasz Górnicki, „Fortune”
#nftnews The first Polish auction of a digitized art object was a great success! 💥 312 700 PLN (~$76 878) is the price that the new owner has to pay for the NFT token for the sculpture „Fortune” by the famous Polish artist Tomasz Górnicki. #tokenization pic.twitter.com/lpmSp1TLVz— Norion (@NorionEcosystem) December 3, 2021
Cyfrowy model 3D rzeźby stworzonej przez Tomasza Górnickiego i jednocześnie pierwsza w historii praca wystawiana na aukcji tokenu NFT w Polsce zorganizowanej na Artinfo.pl. Pracę sprzedano ostatecznie za 312 700 zł. Sama rzeźba trafiła na stałe do Muzeum Śląskiego w Katowicach i przestała być obecna na komercyjnym rynku dzieł sztuki; pozostał na nim tylko token NFT.
Paweł Kowalewski, „Dlaczego jest raczej coś niż nic”
Obraz powstał w roku 1986 jednak w 1997 został całkowicie zniszczony w wyniku zalania powierzchni magazynowej, w której był przechowywany. Został odtworzony ze zdjęć jednak nie ma fizycznej formy, istnieje już tylko wirtualnie dzięki NFT. Praca została wylicytowana na aukcji DESA Unicum za 550 tys. zł.
Czy wirtualne dzieła sztuki dokonają rewolucji na rynku, który wydawać by się mogło zarezerwowany jest dla dzieł materialnych? Czy będzie to tylko chwilowym (jeśli brać pod uwagę historię sztuki) zjawiskiem? Bez wątpienia NFT wprowadziło nową jakość na rynek sztuki. Potwierdzają to wyniki aukcyjne. Nie oznacza to jednak, że sztuka klasycznie rozumiana odchodzi w zapomnienie. Zawsze będzie tworzona i sprzedawana. Sztuka NFT poszerza jednak w widoczny sposób zarówno spectrum jej twórców jak i odbiorów.
Szymon Parafiniak
