Ceny wysokiej jakości opalu mogą osiągać nawet grubo ponad 10 tys. dolarów za karat. To czyni z niego – obok diamentu – jeden z najdroższych kamieni szlachetnych na świecie. Co ciekawe, nie jest on minerałem, a mineraloidem – podobnie jak bursztyn, obsydian czy perły.
Mineraloid to substancja, która występuje naturalnie, jednak jej budowa jest znacznie bardziej złożona, składać się może z całych grup minerałów czy związków chemicznych. Opal zaliczany jest do krzemianów – soli kwasu krzemowego. Nie ma struktury krystalicznej. Jest to zestalona krzemionka o zawartości wody ok. 3-10 proc. Gdy zawartość wody przekracza 20 proc., mamy do czynienia z hytroopalem.
Opal jest również jednym z najbardziej znanych, naturalnych kryształów fotonicznych, a więc nanostruktur o zmiennym współczynniku załamania światła. Niektóre z odmian opalu wykazują zjawiska optyczne takie jak opalizacja, efekt kociego oka czy asteryzm. I właśnie z uwagi na obecność tych cech lub jej brak, dzielimy opale na szlachetne i nieszlachetne (zwyczajne). Najcenniejsze są oczywiście te pierwsze.
Kolory opali i wycena
Wartość kamieni uzależniona jest od kilku kluczowych cech, jak wielkość, zabarwienie oraz wzór barwy (tzw. gra barw). Wszystkie efekty, jak opalizacja, asteryzm czy kocie oko, znacząco podnoszą wartość kamienia. Opale występują praktycznie we wszystkich barwach, jednak jedną z najcenniejszych i najbardziej pożądanych jest czarny opal – na nim owe efekty widoczne są najabrdziej.
Opale dzielą się na wiele typów kolorystycznych i odmian, które charakteryzują się różnym poziomem przeźroczystości np. girasol jest niemal przeźroczysty, hydrofan jest nieprzeźroczysty, jednak jego zabarwienie jest delikatne, zaś opal ognisty jest praktycznie nie przejrzysty i posiada mocną barwę w odcieniach czerwieni. Istnieją też odmiany o bardzo wyrafinowanych wzorach barwnych, jak opal arlekinowy, zawierający w sobie barwną mozaikę.
Rys historyczny
Jak większość kamieni szlachetnych, opal w starożytności stanowił niezwykłą rzadkość, a co za tym idzie, był niezwykle drogocenny. Odkryto go stosunkowo późno, jednak wiadomo, że kamień ten był dobrze znany Rzymianom, którzy sprowadzali go z Indii czy Dacji (tereny dzisiejszej Rumunii). Stosowany był do wytwarzania drogiej biżuterii, na którą mogli sobie pozwolić jedynie najzamożniejsi, najczęściej władcy.
W średniowieczu również opal był kamieniem, którego posiadaniem cieszyć się mogli członkowie rodów królewskich. Wiązano z nim wiele przekonań, jak na przykład to, że kamień ten przynosi wielkie szczęście. Wynikało to z faktu, iż mnogość kolorów, które mogły występować w obrębie jednego kamienia, skłaniała ówczesnych ludzi do przekonania, że zawiera on w sobie właściwości każdego innego kamienia szlachetnego. Wierzono także, że jeśli opal zamieni się w świeży liść laurowy, zapewni on swojemu posiadaczowi niewidzialność.
Opale w Indiach i na terenach wschodniej Europy wydobywane były aż do XX wieku. W międzyczasie dokonano jeszcze odkryć złóż m.in. w Meksyku (1857) czy Australii (1849). Kraje te pod koniec XIX wieku stały się głównymi producentami tego drogocennego precjoza.
Występowanie
Dziś opal wydobywany jest w wielu miejscach na całym świecie. Najcenniejsze, szlachetne opale, pochodzą z Australii oraz Brazylii. W produkcji opali ognistych przoduje Meksyk. Opale szlachetne, choć mniejsze i gorszej jakości, wydobywane są także w USA, Hondurasie, Kazachstanie, Rosji, RPA czy na Słowacji.
W Polsce również można znaleźć opale, choć – niestety – przede wszystkim ich odmiany nieszlachetne. Znaleźć je można głównie na Dolnym Śląsku, w okolicach Sobótki, Szklar, ale także Zawichostu i Chełma.
Bartosz Adamiak
Od ponad 10 lat zawodowo związany z rynkiem złota. W Goldenmark odpowiada za przygotowywanie treści, raportów i innych publikacji.
