8 września 2022 roku odeszła Elżbieta II, królowa Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Czy to oznacza koniec jej podobizny na monetach takich jak Britannia, Kanadyjski Liść Klonowy czy Australijski Kangur?
W świetle prawa, awers monety – prawnego środka płatniczego – zdobi wizerunek aktualnie panującego monarchy lub godło państwowe, jak w przypadku polskiej złotówki. Zatem odpowiedź na wyżej postawione pytanie może być tylko jedna – zdecydowanie tak. Nowe monety brytyjskie i nie tylko (o czym za chwilę) będą miały na awersie króla Karola III. Dotyczy to również popularnych monet bulionowych, jak Britannia, Liść Klonowy czy Australijski Kangur. Elżbieta II była królową Wielkiej Brytanii, ale także głową 14 innych państw, w tym Kanady, Nowej Zelandii czy Australii. W świetle prawa, na awersie monet emitowanych przez te państwa znajduje się aktualny monarcha zasiadający na brytyjskim tronie.
Pięć wizerunków Elżbiety II
Zwyczaj umieszczania władców na monetach jest tak długi, jak długa jest historia monet. Jednak Brytyjska Mennica Królewska może poszczyć się tym, że robi to od ponad 1100 lat, gdyż właśnie od tylu lat funkcjonuje – jest ona najstarszą na świecie, nieprzerwanie funkcjonującą mennicą.
Gdy w 1953 roku Elżbieta II wstąpiła na tron, Mennica Królewska poproszona została o wyemitowanie specjalnego zestawu monet „proof”, upamiętniających to wydarzenie. Ogłoszono konkurs na wzór awersu, do którego zgłosiło się 17 rzeźbiarzy. Wizerunki królowej powstały w oparciu o fotografie, które wcześniej wykonała Dorothy Wilding.
Zwyciężczynią konkursu okazała się Mary Gillick, której projekt przedstawiał młodą, 25-letnią wówczas królową z wieńcem laurowym. Projekt doceniony został za to, że łączył w sobie dostojność z optymizmem, który odzwierciedlał nastroje panujące po II wojnie światowej (wieniec laurowy symbolizuje sławę, chwałę i zwycięstwo). Trafił on nie tylko na specjalną edycję z okazji koronacji, ale i na wszystkie monety obiegowe, aż do roku 1971.
W 1971 roku funt brytyjski przeszedł decymalizację – przejście na system dziesiętny. Z tej okazji zdecydowano się odświeżyć nieco wizerunek królowej. Na nowym awersie Elżbieta była nieco dojrzalsza i miała koronę. Za projekt odpowiadał brytyjski rzeźbiarz, projektant monet i znaczków pocztowych Arnold Machin.
Po raz trzeci wizerunek królowej na monetach zmienił się w 1985 roku. Tym razem był to projekt Raphaela Davida Makloufa. Przedstawiał on królową z diademem, który Elżbieta zwyczajowo zakładała na otwarcie parlamentu.
Czwarty portret zaprojektowany został przez Iana Rank-Broadleya w 1997 i trafił na monety emitowane od 1998 roku. Był to rok, w którym brytyjskie monety zaczęły być bite w nieco mniejszych rozmiarach, co Rank-Broadley musiał uwzględnić w swoim projekcie. Projekt ten opatrzony jest trzema literami IRB poniżej szyi królowej.
Najbardziej aktualnym i zarazem ostatnim, jest portret królowej autorstwa Jody’ego Clarka z 2015 roku. Królowa jest na nim przedstawiona już jako sędziwa kobieta. Jednocześnie Clark przedstawił Elżbietę II w diademie koronacyjnym, zwanym także Diademem Diamentowym. Jest to korona wykonana w 1820 roku, na zlecenie króla Jerzego IV. Tym samym Jody Clark chciał nawiązać do tradycji i wcześniejszych przedstawień królowej.
Król Karol będzie patrzył w lewo
Ciekawostką dotyczącą monet brytyjskich oraz państw, których głową jest brytyjski monarcha jest pewna tradycja, która datowana jest na XVII wiek. Mówi ona, że kolejni monarchowie na monetach patrzą w przeciwnych kierunkach. Zatem skoro Elżbieta zwrócona była w prawo, Karol III będzie najpewniej patrzył w lewo. Najpewniej, bo choć istnieje taka tradycja, w przeszłości zdarzył się także wyjątek – Edward VIII, który objął tron w 1936 roku nalegał, by jego profil zwrócony był w lewo, a nie – jak by wynikało z kolejności – w prawo.
Emerytowany profesor brytyjskiego Open University John Richardson tłumaczy, że mógł to być wyraz buntu przeciwko konwencjom, ale równie dobrze prawdziwą intencją króla mogła być jego próżność – najpewniej uważał on swój lewy profil za korzystniejszy.
Wartość kolekcjonerska ostatniego rocznika
Elżbieta II cieszyła się ogromną estymą nie tylko wśród swoich poddanych. Niezwykłym jest również fakt, że zasiadała ona na brytyjskim tronie przez tak długi czas. Jeśli uwzględnimy fakt, że współczesne monety bulionowe na dobre spopularyzowały się od momentu wyemitowania Krugerranda w 1967 roku, Elżbieta II jest właściwie najpopularniejszym monarchą znajdującym się na awersach popularnych złotych i srebrnych monet.
I o ile można przypuszczać, że pierwsze roczniki monet z królem Karolem III cieszyć się będą dużym zainteresowaniem, o tyle za pewnik można przyjąć, że jeszcze większym zainteresowaniem cieszyć się będą monety z roku 2022 – Britannia, Kangur czy Liść Klonowy – ostatnie roczniki, których awers zdobi Elżbieta II.
Co ciekawe, w Wielkiej Brytanii, ale także w Australii czy Kanadzie, zmiana na tronie będzie oznaczała także zmianę wizerunku pieniądza będącego w obiegu. Nie oznacza to oczywiście, że pieniądze z Elżbietą II stracą wartość. Jak poinformował wiceminister skarbu Australii Andrew Leigh, monety z wizerunkiem królowej w dalszym ciągu pozostają prawnym środkiem płatniczym. Jako ciekawostkę podał także, że od 1966 roku, kiedy w Australii przeprowadzona została decymalizacja, wybito ponad 50 MILIARDÓW monet obiegowych z wizerunkiem królowej Elżbiety II.
Od ponad 10 lat zawodowo związany z rynkiem złota. W Goldenmark odpowiada za przygotowywanie treści, raportów i innych publikacji.
