Perły – co warto wiedzieć?

Perły należą do jednych z najstarszych, znanych człowiekowi ozdób. Biżuterię z użyciem pereł wytwarzano już 2500 lat p.n.e. Co sprawia, że perły są tak niezwykłe i unikalne? Jak dziś wygląda świat pereł?

Perły, podobnie jak złoto czy diamenty, są wytworem natury. Choć ludzkość zdołała wypracować metody zorganizowanej produkcji, w dalszym ciągu perły najwyższej jakości stanowią dobro rzadkie i piękne, a co za tym idzie – niezwykle cenne.

Czym są perły?

Perły to małe dzieła sztuki, prawdziwe klejnoty podwodnego świata, wytwarzane przez małże, głównie z rodzaju Pteria i Pinctada. Składają się one z kryształów argonitu – polimorficznej odmiany węglanu wapnia – oraz niewielkiej ilości organicznego biopolimeru, zwanego konchioliną. Jest to ta sama substancja, która wyściela wewnętrzną warstwę muszli ochronnej mięczaków.

Cechami, które charakteryzują perły, a które wpływają na ich ceny są: kształt, połysk, kolor czy masa. Jednak w przeciwieństwie do diamentów, świat pereł jest dużo bardziej zróżnicowany i złożony.

Twardość pereł wynosi 2,5-4,5 w skali Mohsa, a więc porównywalnie z kalcytem czy fluorytem (nie są zbyt twarde). Barwy mogą być rozmaite, od białych, poprzez białoróżowe, kremowe, różowe, żółte, szare, ciemnoszare niebieskie, oberżynowe czy wręcz czarne. Poza perłami o barwach naturalnych spotkać się można także z perłami barwionymi. Wielkość pereł waha się od 1 do 20-25 mm, w zależności od gatunku.

Nie istnieje coś takiego jak perła syntetyczna. Wszystkie perły, również te hodowane, są wytworami natury. Różnica sprowadza się tak naprawdę do ingerencji człowieka. Perły naturalne to dzieło przypadku. Są niezwykle rzadkie i dziś już właściwie niespotykane.

Kształty pereł

Choć perły kojarzą nam się z czymś o idealnie okrągłym kształcie, nie wszystkie perły są okrągłe. Co więcej, nawet te okrągłe bardzo rzadko bywają idealną kulą – należy pamiętać, że jest to wytwór natury, a więc z założenia nie może być idealne. Jednak to właśnie kuliste perły stanowią nieśmiertelną klasykę, są praktycznie zawsze w modzie i są także cenione najwyżej. Wynika to z faktu, że są najrzadsze i najtrudniejsze w produkcji.

Perły kuliste otrzymywane są najczęściej z małży słonowodnych, a ich hodowla wymaga zaszczepienia jądra w gonadzie małża. Jest to proces bardzo trudny z punktu widzenia technicznego i nie zawsze zakończony pożądanym efektem. Najlepszymi technikami w tej dyscyplinie są Japończycy, którzy pilnie strzegą swoich tajemnic. Koszt dobrego technika stanowi największy udział w wydatkach farmy pereł.

Perły o innych kształtach, jak np. kropla, guzik (moneta), perły połówkowe czy barokowe (o nieregularnych kształtach) przeważnie są tańsze, a zainteresowanie nimi i ich cena, powiązane są z aktualnymi trendami. Nie oznacza to naturalnie, że są złe. Są również piękne, a w rękach uzdolnionego jubilera mogą zmienić się w prawdziwe dzieło sztuki.

Najpopularniejsze gatunki pereł słonowodnych

Perły Akoya

Z uwagi na najlepszy połysk, perły Akoya uznawane są za najpiękniejsze. Jest to gatunek silnie związany z Japonią, z której pochodzi aż 75 proc. rocznej produkcji. Jednym z pionierów hodowli tych pereł był żyjący na przełomie XIX i XX w. Kokichi Mikomoto, będący jednym z ojców chrzestnych pereł hodowanych.

Perły Akoya charakteryzują się cienką warstwą powłoki perłowej, a także niemalże zawsze kulistym kształtem. Ich wielkość waha się w przedziale 3-10 mm, zaś barwa to przeważnie biel, choć zdarzają się egzemplarze złocisto-żółte czy srebrzysto-szare.

W latach 60. XX wieku perły Akoya były hodowane także w Chinach, gdzie osiągały poziom jakości zbliżony do pereł japońskich. Jednak z uwagi na zanieczyszczenie środowiska i katastrofy ekologiczne, w ciągu ostatniej dekady produkcja tych pereł w Chinach konsekwentnie spada.

South Sea

Perły hodowane, zgodnie z nazwą, na morzach południowych, przede wszystkim w Indonezji, Australii i na Filipinach. Charakteryzują się barwą srebrną lub złotą (rzadziej) i wytwarzają je dwie odmiany małży z rodzaju Pinctada maxima: silver lipped (perły srebrzysto-białe i białe) oraz gold lipped (złote, szampańskie, białe).

Są to perły jądrowe, często o kształcie okrągłym, o grubej powłoce (1-2 mm). Są to także perły duże – ich wielkość waha się od 9 do 18 mm. Rekordowa perła South Sea pozyskana została w 2002 roku i miała średnicę 20,4 mm.

Perły Tahiti

Tahiti to perły, których cechą charakterystyczną jest ciemna barwa. Zdarzają się egzemplarze jasne, choć bardzo rzadko. Większość to ciemne, najczęściej grafitowe. A wśród najbardziej cenionych wymienić można odcienie zieleni czy oberżyny. Co ciekawe, perły idealnie czarne, nie są szczególnie bardziej cenione. Wśród czarnych pereł oczekuje się właśnie urozmaiconych odcieni czy efektu „pawiego oka”.

Perły słodkowodne

Perły słodkowodne stanowią dziś zdecydowaną większość światowej produkcji pereł. Są to perły najłatwiejsze w produkcji, jednak charakteryzują się tym, że niezmiernie rzadko posiadają kształt kulisty (brak jądra), a ich połysk jest nieco mniejszy niż pereł słonowodnych. Nie przeszkadza im to jednak w znajdowaniu swoich koneserów. Ich niezaprzeczalną zaletą jest niższa cena.

Kryteria oceny pereł

Podobnie jak diamenty mają swoje 4C, tak samo perły mają swoje 4S+2C. Są to odpowiednio: size (wielkość), shape (kształt), spot (jakość powierzchni), shine (połysk), color (barwa) oraz coating (grubość powłoki).

Na tym jednak kończą się sprawy proste. Z uwagi na duże zróżnicowanie, dużą ilość kryteriów, ale także fakt, że od różnych rodzajów pereł oczekuje się różnych parametrów, kwestia wyceny pereł nie jest tak prosta, jak w przypadku diamentów. Przykład: idealnie czarna perła Thaiti może być postrzegana jako gorsza niż czarna z zielonym odcieniem. Jednak trzeba na to nałożyć jeszcze jeden czynnik: gust kupującego czy też osoby, dla której mają być one zakupione. I ostatecznie chyba ten ostatni czynnik powinien mieć decydujące znaczenie.