10 polskich malarzy, których musisz znać

Gdy rozmyślamy o sztuce, często na myśl przychodzą nam znakomici malarze włoscy, francuscy czy flamandzcy. Jednak malarstwo jest dziedziną, w której Polacy również wyraźnie zaznaczyli swoją obecność. Poniżej zestawienie 10 artystów, których bezwzględnie należy znać. Choć tak naprawdę lista ta powinna być 2-3 razy dłuższa.

10. Artur Grottger (1837-1867)

Malarz, ilustrator i rysownik. Jeden z czołowych przedstawicieli romantyzmu w malarstwie. Autor cyklu „kartonów” o powstaniu styczniowym. Ze względu na inspirację wydarzeniami z historii Polski uważany jest za jednego ze znaczących przedstawicieli nurtu polskiej narodowej szkoły malarstwa historycznego, obok Jana Matejki, Henryka Siemiradzkiego czy Wojciecha Gersona.

Intencją Grottgera było ukazanie tragedii wspólnoty poprzez przedstawienie historii jednostki, jak to ma miejsce w przypadku jednej z jego słynniejszych prac zatytułowanych Pobór w nocy (lub Branka) (1863). Grottger reprezentuje typ polskiego artysty XIX-wiecznego, który o niepodległość ojczyzny walczy z pomocą sztuki. Uosabia zaangażowanie, patriotyzm i poświęcenie.

9. Władysław Strzemiński (1893-1952)

Pionier konstruktywistycznej awangardy lat 20. i 30. XX wieku oraz twórca teorii unizmu, w myśl której malarstwo odcinało się od literatury, przedstawiania na obrazie scen z życia, dających się przedstawić za pomocą słów. Strzemiński dążył do tworzenia plastyki czystej, chciał oddziaływać na widza nie poprzez przedstawione przedmioty, ale przez elementy plastyczne jak kolor, kształt czy podział płaszczyzny obrazu.

Do jego najsłynniejszych dzień należy cykl obrazów tzw. solarystycznych, zatytułowanych Powidoki (1948-1949), które przedstawiają powidoki wywołane spojrzeniem w słońce.

8. Andrzej Wróblewski (1927-1957)

Jeden z najwybitniejszych polskich artystów powojennych, do końca życia poszukujący swojej drogi artystycznej, lawirujący pomiędzy abstrakcją a figuracją. Wykonywał zarówno prace eksperymentalne, inspirowane socrealizmem i abstrakcyjne, jak również malarstwo skupiające się na człowieku, jego losie, a także dramatyzmie będącym reminiscencją jego własnych, wojennych przeżyć (cykl Rozstrzelania 1948-1949). Operując zdecydowaną kolorystyką i zwięzłą formą, artysta był w stanie osiągnąć niezwykłe napięcie emocjonalne.

7. Olga Boznańska (1865-1940)

Przedstawicielka modernizmu, członkini szkoły monachijskiej i najwybitniejsza polska malarka okresu Młodej Polski. Żyła i tworzyła w Monachium i Paryżu. Największą sławę przyniosły jej portrety, które malowała przede wszystkim w pracowni. Częstym motywem jej obrazów są zatem również wnętrza pracowni lub widoki z okna.

Unikalny styl Olgi Boznańskiej brał się m.in. z wyjątkowej techniki polegającej na kładzeniu farby małymi dotknięciami pędzla i czekaniu, aż wyschnie. Dzięki temu, pomimo używania odcieni szarości i brązu, jej paleta nie sprawiała wrażenia brudnej. Zrezygnowała także z pokrywania obrazów werniksem, a z czasem zastąpiła płótno zagruntowaną tekturą, by uzyskać matowość pozwalającą na wyrafinowane efekty kolorystyczne.

6. Józef Chełmoński (1849-1914)

Reprezentant realizmu i jeden z najwybitniejszych twórców malarstwa realistycznego w Polsce. Zasłynął w szczególności z malowania scen rodzajowych, ukazujących z dużym autentyzmem życie na wsi polskiej i ukraińskiej, a także scen myśliwskich. Z wielką wrażliwością odtwarzał koloryt przyrody. Był także doskonałym malarzem koni – światową sławę przyniosły mu rozpędzone „czwórki” i „trójki”, czyli zaprzęgi ukazane w bardzo dynamicznych scenach.

5. Wojciech Kossak (1856-1942)

Czołowy reprezentant malarstwa o tematyce historycznej i batalistycznej. Autor wielu obrazów przedstawiających wydarzenia z okresu wojen napoleońskich i powstania listopadowego, przede wszystkim scenek rodzajowych, portretów i koni. Wraz z Janem Styką namalował słynną Bitwę pod Racławicami, którą zobaczyć można we wrocławskiej Panoramie Racławickiej.

4. Jacek Malczewski (1854-1929)

Czołowy reprezentant Młodej Polski, malarz i rysownik. Wychowanek Jana Matejki, a także jeden z najwybitniejszych i najbardziej uznanych artystów w historii polskiej sztuki. Wiele z dzieł Malczewskiego przedstawia świat polskiej wsi z dworkami ziemiańskimi, gdzie jednocześnie pojawia się wiele elementów z mitologii greckiej i rzymskiej.

3. Zdzisław Beksiński (1929-2005)

Beksiński zasłynął jako malarz, który odważnie sięgał także po grafikę komputerową. I choć to głównie z malarstwem kojarzone jest jego nazwisko, był także inżynierem, architektem, rzeźbiarzem i fotografem. Beksiński w największym stopniu znany i kojarzony jest w Polsce, jak i za granicą, za sprawą swoich późniejszych prac, powstałych w latach 80. i 90. XX w., w okresie, który sam określał jako „barokowy” i późniejszym, „gotyckim”. Są to prace tajemnicze i pełne grozy. W okresie tym coraz bardziej skupiał się nad formą. Choć pozostawał wierny figuracji, był przekonany, że powinien malować tak, jak robił to we wczesnej młodości tzn. z jednym tylko celem – osiągnięcia poprawnie, harmonijnie, w określonym porządku zamalowanej wyznaczonej ramami płaszczyzny.

2. Stanisław Wyspiański (1869-1907)

Dramaturg, poeta, malarz, grafik, architekt, projektant mebli. Jego dorobek artystyczny jest bardzo szeroki i obejmuje dzieła różnego typu: rysunki, szkicowniki, obrazy olejne czy pastele. Malował widoki Krakowa, portrety i autoportrety, rośliny, projekty witraży i malowideł, ilustracje.

Pierwsze znane dzieła Wyspiańskiego to rysunki – autoportret z 1890 roku, szkice z podróży po Polsce i Europie. Później rysował rośliny, tworząc zielnik. W jego twórczości plastycznej dominowały obrazy wykonywane pastelami. Pierwsze z nich tworzył w latach 1890-1894, a wykorzystywał głównie do ukazywania postaci ludzkich – rodziny, przyjaciół, artystów. Malował przy pomocy płaszczyznowych plam barwnych, zamkniętych wyraźnym konturem. Chętnie przedstawiał swoje dzieci w nieupozorowanych sytuacjach np. śpiące albo karmione przez Matkę.

1. Jan Matejko (1838-1893)

Malarz, twórca obrazów historycznych i batalistycznych, autor ponad trzystu obrazów olejnych oraz kilkuset rysunków i szkiców. Uznawany za jednego z najwybitniejszych malarzy w historii.

Po przeżyciu bombardowania Krakowa przez Austriaków podczas Wiosny Ludów w kwietniu 1848 roku, a później powstania styczniowego, Matejko porzucił malarstwo religijne, które uważał za swoje powołanie, na rzecz historycznego. Historia była jego obsesją. Nie potrafił o niej pisać ani opowiadać, więc malował. Swoje obrazy traktował jako głos w polemice dotyczącej przeszłości i przyszłości narodu.

Sekretem ogromnej popularności artysty jest nie tylko kunszt wykonania prac, ale przede wszystkim „filmowość” ujęcia historii. Obrazy są kadrowane, spiętrzone, przepełnione namiętnością. Artystę wyróżniała skłonność do komponowania tłumnych, wielopostaciowych scen, często rozwiniętych panoramicznie, rozgrywających się w pozbawionej głębi przestrzeni pierwszego planu oraz potężna skala ekspresji. Malarstwo Matejki charakteryzowały precyzja konturu, drobiazgowe opracowanie szczegółów oraz starannie wygładzona powierzchnia malarska, uzyskana dzięki oszczędnemu nakładaniu farb.

Wybrane dzieła:

• Władysław Jagiełło z Witoldem modlący się przed bitwą pod Grunwaldem (1855, Muzeum Narodowe w Warszawie)
• Otrucie królowej Bony (1859, Muzeum Narodowe w Krakowie)
• Stańczyk w czasie balu na dworze królowej Bony wobec straconego Smoleńska (1862, Muzeum Narodowe w Warszawie)
• Skazanie Skargi (1864, Muzeum Narodowe w Warszawie)
• Rejtan – Upadek Polski (1866, Zamek Królewski w Warszawie)
• Stefan Batory pod Pskowem (1872, Zamek Królewski w Warszawie)
• Bitwa pod Grunwaldem (1878, Muzeum Narodowe w Warszawie)
• Jan Sobieski pod Wiedniem (1883, Muzea Watykańskie)