Produkcją monet obiegowych zajmują się mennice, najczęściej na zlecenie banków centralnych. Produkcja monet bulionowych, choć służą one zupełnie innym celom, często stanowi odrębną gałąź produkcji tych samych mennic.
Monetami bulionowymi, inaczej lokacyjnymi lub inwestycyjnymi, nazywamy monety wykonane z metali szlachetnych – najczęściej złota lub srebra, rzadziej platyny i palladu – których wycena opiera się o zawarty w nich kruszec. Nazwa pochodzi od francuskiego słowa bullion, oznaczającego po prostu złoto w sztabkach.
Do najpopularniejszych monet bulionowych zaliczamy tzw. „wielką szóstkę”, czyli: Krugerrand, Liść Klonowy, Amerykański Orzeł, Australijski Kangur, Wiedeńscy Filharmonicy oraz Britannia. I to właśnie producentów tych monet pokrótce postaramy się przybliżyć.
Rand Refinery
Rand Refinery to rafineria, której siedziba znajduje się w Germiston, na przedmieściach Johannesburga, w RPA. Jej historia sięga 1920 roku. Jest to jedna z największych rafinerii złota na świecie – szacuje się, że odpowiada za rafinację 30 proc. złota wytworzonego w historii ludzkości. Innym, znaczącym osiągnięciem Rand Refinery jest emisja pierwszej w historii monety bulionowej – Krugerranda.
W 1967 roku w Południowoafrykańskiej Izbie Kopalń zrodził się pomysł, który miał pomóc w sprzedaży złota, będącego jednym z największych bogactw naturalnych RPA. Zakładał on emisję monety, która miała być sprzedawana z bardzo niską premią w stosunku do ceny zawartego w niej złota. Miało to ułatwić dostęp do rynku złota inwestorom indywidualnym.
3 lipca 1967 roku wybity został pierwszy Krugerrand – dziś najbardziej rozpoznawalna na świecie moneta bulionowa. Do 1980 roku 80 proc. światowego rynku złotych monet stanowił właśnie Krugerrand, zaś powstanie wszystkich kolejnych monet podyktowane było pustką, jaka zapanowała na rynku, gdy w ramach walki z apartheidem w RPA, wiele krajów nałożyło embargo na import Krugerranda.
Zobacz także: Krugerrand. U źródeł pierwszej monety bulionowej
Królewska Mennica Kanadyjska
Królewska Mennica Kanadyjska (lub też Royal Canadian Mint), powstała na początku XX wieku, jako filia Mennicy Królewskiej, na trzy dekady przed tym, jak Kanada uzyskała niepodległość od Imperium Brytyjskiego. W pierwszych latach swojej działalności wybijała przede wszystkim monety obiegowe.
Od 1911 roku mennica zajmowała się także rafinacją złota i srebra, które było (i jest nadal) bardzo istotną częścią kanadyjskiej gospodarki. Kanada znajduje się w pierwszej piątce największych producentów (wydobywców) złota na świecie!
Należąca do tzw. Wielkiej szóstki, moneta Kanadyjski Liść Klonowy, zaczęła być emitowana w 1979 roku, w odpowiedzi na problemy z dostępnością Krugerranda i bardzo szybko zdobyła sobie międzynarodowe uznanie.
Choć Liść Klonowy jest wizytówką Mennicy Kanadyjskiej, nie jest to jedyna moneta w ofercie. Wręcz przeciwnie – oferta monet jest przebogata, gdyż poza tą najsłynniejszą monetą bulionową, Royal Canadian Mint wybija setki, a nawet tysiące monet kolekcjonerskich i okazjonalnych, w najróżniejszych tematach i seriach. To istny raj dla kolekcjonerów i miłośników monet.
US Mint
Mennica Stanów Zjednoczonych swoją monetę bulionową – Amerykańskiego Orła – zaczęła bić od 1986 roku, a więc kilka miesięcy po tym, jak Ronald Reagan podpisał dekret, na mocy którego Krugerrandy nie mogły być już dłużej przywożone do Stanów Zjednoczonych.
Amerykanie mieli wszystko, co potrzebne, by zacząć emitować własną bulionówkę – kopalnie złota, rafinerie i mennice. Mieli też swoje tradycje związane z emisją złotych i srebrnych monet. Jedna z najsłynniejszych złotych monet świata, to złota dwudziestodolarówka z 1933 roku. Splot okoliczności sprawił, że zostało ich na świecie bardzo niewiele.
Emitowany od 1986 roku złoty Amerykański Orzeł otrzymał awers właśnie z tej słynnej dwudziestodolarówki. Personifikacja Liberty – rzymskiej Libertas, bogini wolności – to wzór zaprojektowany przez Augustusa Saint-Gaudensa z 1907 roku. Sam Saint-Gaudens zmarł 3 sierpnia 1907 roku, nie dożywszy emisji monety ze swoim dziełem.
Oprócz Orła, US Mint emituje także od 2006 roku monetę Amerykański Bizon. Podobnie jak w przypadku orła, wzór monety został zaczerpnięty z monety historycznej – w tym przypadku była to niklowa pięciocentówka emitowana w latach 1913-1938, której autorem był James Earle Fraser, uczeń i asystent Saint-Gaudensa.
Perth Mint
Historia australijskiej mennicy z Perth przypomina nieco historię Królewskiej Mennicy Kanadyjskiej – wszak Australia, podobnie jak Kanada, była częścią Imperium Brytyjskiego, zaś mennica w Perth założona została jako zamorska filia Mennicy Królewskiej i z początku biła monety obiegowe dla całego imperium.
Podobnie, jak w przypadku Królewskiej Mennicy Kanadyjskiej, dość szybko pojawiła się konieczność rafinacji lokalnie wydobywanego złota – w oddalonym o 700 km od Perth Kalgoorlie, znajduje się bowiem jedna z największych kopalni odkrywkowych na świecie – Super Pit.
W 1986 roku Perth Mint rozpoczęła emisję swojej złotej monety Australijski Kangur, która jednak przez pierwsze trzy lata nazywana była „Gold Nugget” (złoty samorodek), bo właśnie wizerunek samorodka znajdował się na rewersie monety. I to nie byle jakiego samorodka, bo słynnego „Welcome Stranger” („Witaj nieznajomy”) znalezionego 5 lutego 1869 roku, nieopodal Dunolly, w stanie Victoria.
Wraz ze wzrostem popularności monety na świecie, w 1989 roku na rewers trafił największy chyba symbol Australii – kangur. Cechą, która wyróżnia monetę Australijski Kangur na tle pozostałych jest to, że każdego roku wizerunek kangura na rewersie jest trochę inny.
Mennica Austriacka
Mennica Austriacka lub, jak kto woli, Münze Österreich AG, to instytucja, która cieszy się długą tradycją i historią. Choć jako spółka akcyjna powstała w roku 1989, wcześniej długi czas funkcjonowała jako mennica państwowa, zaś same początki mennicy w Wiedniu datowane są na 1194 rok.
Jej powstanie wiąże się ściśle z pewnym wydarzeniem historycznym. Otóż w tym właśnie roku król Anglii Ryszard Lwie Serce zapłacił księciu austriackiemu Leopoldowi V okup za swoją wolność, w wysokości 12 ton srebra (wg innych źródeł nawet 20). Suma ta stanowiła 2-3 letnie przychody skarbca państwowego. Instytucja powstała w celu przerobienia tej całej masy srebra na rodzimą walutę.
Najsłynniejszym produktem Mennicy Austriackiej jest moneta (złota i srebrna) Wiedeńscy Filharmonicy (Wiener Philharmoniker), która bita jest od 1989 roku. Jej tematem jest słynna wiedeńska filharmonia. Na awersie znajdują się organy piszczałkowe znajdujące się w Sali koncertowej Musikverein, zaś na rewersie odnaleźć możemy osiem charakterystycznych instrumentów orkiestrowych.
Moneta do 2002 roku posiadała nominał w szylingach austriackich. Obecnie jest najpopularniejszą na świecie złotą (i srebrną) monetą denominowaną w euro.
Mennica Królewska
Data założenia Mennicy Austriackiej robi wrażenie. Jednak to British Royal Mint – Mennica Królewska – uchodzi za najstarszą mennicę w Europie. Jej udokumentowana historia liczy sobie już ponad 1100 lat, a zakład menniczy, który stał się zalążkiem Royal Mint, powstał za panowania Alfreda Wielkiego (871-899).
Aż trudno uwierzyć, że tak szacowna instytucja ma swoją siedzibę w małym walijskim miasteczku Llantrisant. To właśnie tam bite są funty, a także popularne na całym świecie monety kolekcjonerskie i bulionowe. Do najsłynniejszych należy zaliczana do „Wielkiej szóstki”, bita od 1987 roku Britannia.
Nazwa monety, jak i wzór na jej rewersie, pochodzą od Britanni – kobiecej personifkacji Wielkiej Brytanii, której korzenie sięgają jeszcze czasów Imperium Rzymskiego. W I w. n.e. Rzymianie podbili Wyspy Brytyjskie i ustanowili na nich prowincję zwaną Britannią. Jej symbolem i personifikacją stała się bogini Britannia, uzbrojona w trójząb i tarczę, nosząca na głowie hełm centuriona. Wizerunek tej pojawił się już wówczas na monetach cesarza Hadriana.
Na awersie monety znajduje się wizerunek królowej Elżbiety II. W roku 2023 część nakładu posiada awers ze zmarłą w 2022 roku królową, zaś na części widnieje podobizna króla Karola III. Jest to zatem bardzo wyjątkowy rocznik, który przyciąga zainteresowanie wielu inwestorów.
Podsumowanie
“Wielka szóstka” to wybór pewny i bezpieczny dla większości osób, dla których złoto stanowi wyłącznie długoterminową lokatę majątku, i nie poszukują one walorów kolekcjonerskich, których dostarczyć mogą bardziej egzotyczne. Mennice, które je wybiły cieszą się ogromnym zaufaniem, zaś same monety są rozpoznawalne na całym świecie.
Dyrektor ds. rozwoju produktów lokacyjnych w Grupie Goldenmark. Posiada kilkunastoletnie doświadczenie na stanowiskach menedżerskich w zakresie sprzedaży i marketingu. Od blisko dekady z sukcesem buduje rynek metali inwestycyjnych i kamieni szlachetnych w Polsce. W Goldenmark odpowiada za strategię rozwoju oferty złota i diamentów, stojąc na czele zespołu ekspertów i pasjonatów w tej dziedzinie.
