Największe domy aukcyjne: Sotheby’s

Sotheby’s to obok Christie’s jeden z największych domów aukcyjnych na świecie. Posiada swoje biura w 40 krajach, a roczne obroty firmy przekraczają 7 miliardów dolarów. Sotheby’s szczyci się tym, że jest najstarszym domem aukcyjnym, a także tym, że jest w swojej branży liderem innowacji.

Podobnie jak swój największy konkurent – Christie’s, dom aukcyjny Sotheby’s powstał w XVIII-wiecznym Londynie. Początek jego działalności datowany jest na 11 marca 1744 roku. Wtedy to właśnie zorganizowana została pierwsza aukcja, na której zlicytowano kilkaset „rzadkich i cennych książek we wszystkich gałęziach literatury grzecznościowej”. Aukcja przyniosła 826 funtów zysku. Jej organizatorem był Samuel Baker – przedsiębiorca, okazjonalny wydawca i księgarz.

W pierwszych latach działalności dom skupiał się na licytowaniu książek. W 1767 roku Baker przyjął do spółki Geroge Leigha, który okazał się być niezwykle utalentowanym licytatorem. Swoją charyzmą i talentem autorskim, roztaczał niezwykłą atmosferę wokół organizowanych przez dom licytacji. Jego młotek z kości słoniowej do dnia dzisiejszego wystawiony jest w londyńskiej galerii Sotheby’s.

W owym czasie firma funkcjonowała pod nazwą Baker & Leigh. Zmieniło się to dopiero po śmierci Bakera, gdy jego udziały w firmie przejął jego bratanek John Sotheby. Wejście Johna do biznesu przyniosło zmianę nazwy przedsiębiorstwa, ale także rozszerzenie oferty o grafiki, medale, monety i rzadkie antyki.

W 1842 roku wspólnikiem został John Wilkinson, który do tej pory pełnił funkcję starszego księgowego. A gdy w 1861 roku zmarł ostatni przedstawiciel rodziny Sotheby, to właśnie Wilkinson przejął kierownictwo nad firmą. Trzy lata później awansował Edwarda Grose’a Hodge’a, a firma kolejny raz zmieniła nazwę, tym razem na Sotheby, Wilkinson na Hodge. Pod nią występowała do 1924 roku.

Wiek XX i burzliwy okres wojenny

W 1907 roku, po śmierci Hodge’a, kierownictwo nad firmą przejął jego syn Tom, który zatrudnił adwokata Montague Barlowa, bankiera Felixa Warre’a i urzędnika Geoffreya Hobsona. Jednym z ich pierwszych większych sukcesów była sprzedaż biblioteki Huth. W latach 1911-1922, w trakcie 12 aukcji firma zarobiła 300 000 funtów.

Drugim znaczącym epizodem były przenosiny firmy z Wellington Street na 34-35 New Bond Street w Mayfair w lecie 1917 roku. W budynku, w którym mieściła się nowa siedziba firmy znajdowała się także galeria Gustave’a Doré, perfumeria i restauracja o nazwie Czarny Koń. Wkrótce piwnice z winami zmieniły się w sklepy z obrazami, a nad wejściem do budynku zainstalowano popiersie egipskiej bogini Sekhmet, która stała się nieoficjalnym znakiem rozpoznawczym Sotheby’s.

W czasie Wielkiej Wojny, znaczna część mężczyzn zaciągnęło się do służby. Ich miejsce zajęły kobiety, co trwale wpłynęło na charakter firmy. W latach międzywojennych firma skupiła się na sprzedaży obrazów i sztuki dekoratywnej. Zbiegło się to w czasie z początkiem końca stylu życia brytyjskich właścicieli domów na wsi, a Sotheby’s wyspecjalizowało się w organizowaniu szybkich licytacji na miejscu, u klienta.

W czasie II wojny światowej, w okresie terrorystycznych ostrzałów Londynu przez Niemców, Sotheby’s w dalszym ciągu z powodzeniem prowadził aukcje, zmieniając swoją piwnicę w schron przeciwlotniczy.

Przedwojenny stażysta Peter Wilson został po wojnie nowym prezesem. Zasłynął m.in. z otwarcia wydziału sztuki impresjonistycznej i nowoczesnej, przeprowadzając wiele udanych aukcji. Do jednej z najsłynniejszych należała wyprzedaż siedmiu impresjonistycznych dzieł z kolekcji Jakoba Goldschmidta. Aukcja zasłynęła jako pierwsza wieczorna wyprzedaż, ale także i pierwsza galowa wyprzedaż. W uroczystości uczestniczyli m.in. Kirk Douglas, Anthony Quinn i Lady Churchill. Często dziś mówi się, że współczesny rynek sztuki narodził się właśnie wtedy – 15 października 1958 roku, o godzinie 21:30.

Rozwój międzynarodowy i współczesność

W 1964 roku Sotheby’s otworzyło biuro w Nowym Jorku. Firma kupiła Parke-Bernet, największy w USA dom aukcyjny zajmujący się dziełami sztuki. Był to początek ekspansji międzynarodowej, a samo Sotheby’s stało się pierwszym domem aukcyjnym, który taką ekspansję zapoczątkował. W kolejnych latach firma rozpoczęła sprzedaż w Hongkongu (1973), Rosji (1988), Indiach (1992) i Francji (2001). Sotheby’s stało się również pierwszym domem aukcyjnym działającym w Chińskiej Republice Ludowej (2012). 1977 roku firma wkroczyła na giełdę, zaś sam Peter Wilson przeszedł na emeryturę trzy lata później, ustępując miejsca swojemu następcy.

Kolejne lata przyniosły Sotheby’s wiele głośnych aukcji. W 2004 roku na aukcji w Nowym Jorku, za kwotę 104,2 mln dolarów sprzedany został obraz Pabla Picassa Garçon à la pipe. Za 119,9 mln dolarów sprzedany został Krzyk Edvarda Muncha w 2012 roku, zaś rok później, za 108,4 mln USD właściciela zmienił obraz Silver Car Crash (Double Disaster) Andy’ego Warhola.

31 lat po przekształceniu się w spółkę publiczną, w 2019 roku Sotheby’s znów stało się firmą prywatną po tym, jak zakupił ją Patrick Drahi – przedsiębiorca z branży mediów i telekomunikacji. W tym samym roku miejsce miała 275. rocznica pierwszej aukcji firmy.

Choć korzenie domu sięgają XVIII wieku, szczyci się on innowacyjnym podejściem do handlu sztuką. To właśnie Sotheby’s rozpoczął jako pierwszy ekspansję międzynarodową. Pierwszy otworzył się na rynku amerykańskim oraz w Azji. Pierwszy także wykorzystał transmisje satelitarne, by prowadzić licytacje w tym samym czasie w Londynie i w Nowym Jorku (lata 60. XX wieku). Aukcje organizowane przez Sotheby’s spopularyzowały sztukę nowoczesną, sprzedając prace żywych artystów. Dom był także pionierem w dziedzinie handlu sztuką w internecie (rok 2000).

W czasie pandemii COVID-19, Sotheby’s był pierwszym domem aukcyjnym, który wprowadził hybrydowy format aukcji. Wprowadził także szereg rozwiązań mobilnych, by umożliwić swoim klientom udział w licytacjach online.