Skutkiem reformy walutowej Władysława Grabskiego z 1924 r. polska marka zastąpiona została polskim złotych. Nowo wprowadzony bilon, od 1 do 10 złotych (z wyjątkiem złotej 10 złotówki z Bolesławem Chrobrym) bite były ze srebra. Do dziś są one chętnie zbieranymi i często bardzo poszukiwanymi okazami kolekcjonerskimi.
1 złoty „Żniwiarka” wzór 1924
Moneta wybita ze srebra próby .750, o wadze 5 g. Nazwa pochodzi od rewersu, na którym znajduje się kobieta z warkoczem na tle kłosów. Na awersie monety znajduje się godło – orzeł w koronie, oraz rok emisji i napis „Rzeczpospolita Polska”.
Moneta ta była bita w dwóch mennicach: francuskiej Hôtel des Monnaies w Paryżu (1924 r., 16 073 339 sztuk, znak menniczy – róg obfitości i pochodnia przy dacie) oraz w brytyjskiej Royal Mint (1925, 24 000 000 sztuk, znak menniczy – kropka po dacie). Co ciekawe, pierwotne zamówienie złożone zostało w trzech mennicach – w Paryżu, w Birmingham oraz w Filadelfii. Z uwagi na niską jakość dostarczonych przez mennicę brytyjską próbek, bicie przeniesione zostało do Royal Mint w Londynie. Z kolei zamówienie złożone w Filadelfii ostatecznie nie zostało zrealizowane.
Pierwsze monety jednozłotowe zaczęto wydawać w kasach Banku Polskiego dopiero 19 stycznia 1925 roku, zaś od 25 stycznia zaczęto wymieniać ja na bilety zdawkowe, które krążyły w obiegu po wprowadzeniu reformy Grabskiego.
2 złote „Żniwiarka” wzór 1924
Moneta bliźniacza do monety jednozłotowej. Na rewersie również widnieje żniwiarka, jednak masa samej monety wynosi 10 g. Podobnie, jak w przypadku monety jednozłotowej, użytym materiałem jest srebro próby .750.
Dwuzłotówki również bito w Paryżu (1924, nakład 8 178 641 sztuk), w brytyjskiej King`s Norton Metal Company Ltd. Ralf Heaton & Sons w Birmingham (1924, nakład 1 200 000 sztuk), amerykańskiej US Mint w Filadelfii (1924 – 780 000 sztuk, 1925 – 5 220 000 sztuk) oraz w Royal Mint w Londynie (1925, nakład 10 800 000 sztuk).
Jako ciekawostkę nadmienić warto, że monety wybite w Filadelfii w 1924 (780 tys. sztuk), wybite zostały stemplem odwróconym (awers jest „do góry nogami” względem rewersu), co jest cechą charakterystyczną monet amerykańskich. Zresztą właśnie te monety, tuż obok monet z Birmingham z 1924 roku (literka „H” po roku) należą do najrzadszych i najbardziej poszukiwanych odmian tej dwuzłotówki.
2 złote „Polonia” wzór 1932
„Polonia” do dziś pozostaje chyba jedną z najbardziej rozpoznawalnych, polskich monet z okresu międzywojennego. Wprowadzona została ona do obiegu 27 października 1932 roku, a wybijano ją w latach 1932-1934 w Mennicy Państwowej (znak z herbu Kościesza pod jednym ze szponów orła). Przy czym w pierwszym roku wybito 15 700 00 sztuk, w drugim 9 250 000 zaś w trzecim (1934) jedynie 250 000 sztuk.
Co ciekawe, projekt Antoniego Madeyskiego pochodzi z 1925 r. i pierwotnie był to projekt, który zajął drugie miejsce, w drugim konkursie na polską złotą monetę. W katalogach widnieją informacje o wersjach próbnych wykonanych w srebrze, mosiądzu i brązie. Pierwotnie złota moneta miała posiadać nominał 20 złotych.
Moneta emitowana także była w nominałach 5 złotych i 10 złotych.
2 złote Józef Piłsudski wzór 1934
Srebrna moneta dwuzłotowa, wprowadzona do obiegu 5 grudnia 1934 r. Bita była ze srebra próby .750 przez Mennicę Państwową (znak z herbu Kościesza na rewersie) w latach 1934-1936. W 1934 i 1935 roku wybito łącznie 10 425 000 sztuk z rocznikiem 1934. Dwa lata później wybito jeszcze 75 000 sztuk z datą 1936.
Moneta emitowana także była w nominałach 5 złotych i 10 złotych.
2 złote „Żaglowiec” wzór 1936 – moneta okolicznościowa
W przeciwieństwie do wyżej opisywanych monet obiegowych, 2 złote z żaglowcem było monetą okolicznościową, wyemitowaną z okazji 15. rocznicy budowy portu w Gdyni. Do obiegu trafiła 23 grudnia 1936 r. Wybita została ze srebra próby .750 w nakładzie 3 918 000 sztuk przez Mennicę Państwową (znak z herbu Kościesza na rewersie na prawo od żaglowca). Poniżej znajduje się także znaczek „AJ”, będący inicjałami projektanta – Józefa Aumillera.
Co ciekawe, choć na wszystkich monetach jest rocznik 1936, moneta bita była bez zmiany daty przez dwa lata (2 850 000 sztuk w 1937 r. oraz 1 068 000 sztuk w 1938 r.).
Moneta emitowana była także w nominale 5 złotych.
5 złotych „Nike” wzór 1928
Srebrna moneta wprowadzona do obiegu w 1928 roku, bita w latach 1928-1932 przez dwie mennice – w Brukseli (1928, 10 000 000 sztuk) oraz w Mennicy Państwowej (1928-1932). Łącznie wybito 26 704 000 egzemplarzy tej monety.
Na rewersie znajduje się bogini zwycięstwa Nike, którą okala napis „Rzeczpospolita Polska”. Wizerunek bogini opracowany przez rzeźbiarza Edwarda Wittinga, który zaprojektował również pomnik Wolności i Zwycięstwa, który miał stanąć w Gdyni.
Najbardziej poszukiwanymi monetami o stopniu rzadkości R5, są pięciozłotówki z 1932 roku. Wybito ich 104 000 sztuk, jednak szacowana liczba egzemplarzy na dzień dzisiejszy to 26-120. Monety te potrafią osiągać bardzo wysokie wyceny na rynku kolekcjonerskim, jednak im rzadsze i droższe egzemplarze, tym większe ryzyko tego, że padniemy ofiarą fałszerstwa.
5 złotych Sztandar wzór 1930
Moneta okolicznościowa, upamiętniająca 100-lecie powstania listopadowego, wyemitowana 29 listopada 1930 roku. Wybita została przez Mennicę Państwową w nakładzie 1 000 000 sztuk, z 18 gramów srebra próby .750.
Na rewersie monety znajduje się sztandar z drzewcem zakończonym głowicą w kształcie orzełka. Na sztandarze znajduje się napis „HONOR i OJCZYZNA” oraz napis „1830 1930 w setną rocznicę powstania”. Niżej dostrzec można także inicjały projektanta – WJ oraz herb Kościesza.
5 zł Józef Piłsudski-Orzeł strzelecki wzór 1934
Srebrna moneta okolicznościowa, której rewers jest taki sam, jak na standardowej pięciozłotówce z Piłsudskim, zaś na awersie znajduje się orzeł legionowy, wzorowany na orzełkach z czapek legionistów z 1914 roku. Moneta wybita z okazji 20. rocznicy wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej Legionów, wybita przez Mennicę Państwową w nakładzie zaledwie 300 000 egzemplarzy.
Monety te występują stosunkowo rzadko, jednak II-III stan zachowania bywa spotykany, i to w całkiem przystępnych cenach – 300-350 złotych.
10 złotych Jan III Sobieski wzór 1933
Srebrna moneta okolicznościowa, która ujrzała światło dzienne w 1933 r., upamiętniająca 250. Rocznicę odsieczy wiedeńskiej. Moneta wybita przez Mennicę Państwową w nakładzie 300 000 sztuk.
10 złotych Romulad Traugutt wzór 1933
Srebrna moneta okolicznościowa upamiętniająca 70. rocznicę powstania styczniowego. Wybita przez Mennicę Państwową w nakładzie 200 000 egzemplarzy.
fot. By Gonzuchna – Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=59387750
Od ponad 10 lat zawodowo związany z rynkiem złota. W Goldenmark odpowiada za przygotowywanie treści, raportów i innych publikacji.
