Szmaragd – inwestycyjny kamień szlachetny

Od czasów starożytnego Egiptu szmaragdy oczarowywały członków rodów królewskich. Z zamiłowania do szmaragdów słynęła chociażby Kleopatra, zaś legendarna Korona Andów, która powstała z jednolitej bryły złota, zawierała aż 477 szmaragdów, z których największy pochodził ze skarbca inkaskiego króla Atahualpy.

Czym jest szmaragd?

Z punktu widzenia mineralogii szmaragd to beryl – minerał należący do grupy krzemianów pierścieniowych. Wyróżnia się charakterystycznym, zielonym kolorem, którego nazwa funkcjonuje dziś powszechnie w kulturze, do określenia konkretnego typu zieleni – szmaragdowy. Rzymski pisarz Piliniusz Starszy, w swojej encyklopedii historii naturalnej pisał, że nic nie zieleni się bardziej zielono od szmaragdu. Pisał także, że patrzenie w szmaragd koi, a także usuwa zmęczenie i znużenie. Dziś nauka potwierdza, że zielony kolor łagodzi stres i zmęczenie oczu. Za ten charakterystyczny kolor szmaragdu odpowiadają jony chromu, rzadziej wanadu i żelaza.

Szmaragdy charakteryzują się nieco niższą twardością niż inne kamienie szlachetne. Wynosi ona 7,5-8 w skali Mohsa (dla porównania rubiny i szafiry mają 9, a diamenty 10 w skali Mohsa). Oznacza to, że szmaragd jest nieco bardziej podatny na uszkodzenia fizyczne, i wymaga nieco łagodniejszego traktowania. Lecz bez obaw – 7,5-8 w skali Mohsa, to w dalszym ciągu twardość porównywalna ze stalą.

Gdzie wydobywany jest szmaragd?

Szmaragdy występują m.in. w Australii, Brazylii, Indiach, Norwegii, Libii, Mozambiku, RPA, Tanzanii czy Zimbabwe. Jednak za źródło najlepszych szmaragdów od blisko 500 lat uchodzi Kolumbia. To właśnie kolumbijskie szmaragdy uznawane są za standard, według którego mierzy się wszystkie inne kamienie. Na szczególną uwagę zasługują trzy kolumbijskie kopalnie: Muzo, Chivor i Coscuez. Każda z nich dostarcza szmaragdów w pełnej gamie odcieni, ale każda z nich słynie w szczególności z określonych odcieni zieleni – z Muzo pochodzą ciemniejsze szmaragdy, jaśniejsze, niebieskawo-zielone, kojarzone są z Chivor, zaś Coscuez to przede wszystkim kamienie o żółtawozielonej barwie.

Szmaragdy występują powszechnie także w Afryce. Jednym z głównych źródeł zielonych kamieni na czarnym lądzie jest Zambia. Kopalnie z regionu Ndola słyną z produkcji szmaragdów o niebieskawo-zielonych odcieniach.

Szmaragdowe 4C

Kolor

Szmaragdy, podobnie jak diamenty, wyceniane są w oparciu zasadę 4C, obejmującą kolor, czystość, szlif oraz masę. Choć jednak szmaragdy występują wyłącznie w barwie zielonej, kolorowi poświęca się znacznie więcej uwagi niż kolorom diamentów czy szafirów. A to dlatego, że ludzkie oko widzi znacznie więcej odcieni i odmian koloru zielonego niż jakiegokolwiek innego koloru. W ocenie szafirów uwzględniany jest więc zarówno kolor, jak i jego ton i nasycenie, a także odcień.

Podobnie, jak w przypadku innych kamieni szlachetnych, niektóre szmaragdy poddawane są procesowi podgrzewania, w celu wzmocnienia ich koloru. Informacja o tym powinna znaleźć się w certyfikacie (heated lub unheated/non-heated/natural). Wyżej cenione są kamienie niepodgrzewane, o naturalnym kolorze.

Czystość

Jeżeli chodzi o czystość, szmaragdy również różnią się od diamentów. W przypadku diamentów ilość inkluzji wpływa na obniżenie ceny kamienia. Szmaragdy z natury pełne są inkluzji i raczej nie występuje coś takiego, jak szmaragd całkowicie pozbawiony inkluzji (wyjątkiem jest szmaragd syntetyczny, który jednak nie przedstawia większej wartości). W przypadku szmaragdu inkluzje są powszechnie akceptowane, a nawet podziwiane. Opisywane są jako le jardin, co z francuskiego oznacza „ogród”.

Szlif

Szmaragdy, podobnie jak diamenty, szlifowane są tak, by wydobyć z nich ich naturalne piękno i kolor. Decyzja o kształcie należy do szlifierza, który weźmie dany kamień do ręki i obejrzy go dokładnie, uwzględniając takie kwestie jak inkluzje, minimalną stratę materiału, ale właśnie także te cechy, które mogą przełożyć się na lepszy efekt przy zastosowaniu danego szlifu.

Najpopularniejszym szlifem w przypadku szmaragdu jest szlif szmaragdowy (stosowany również w innych kamieniach szlachetnych), jednak spotkać się można także z innymi rodzajami szlifów, jak poduszka czy gruszka.

Masa

Podobnie, jak w przypadku innych kamieni szlachetnych, większe kamienie występują znacznie rzadziej, a co za tym idzie – ich cena za karat jest znacznie wyższa. Co nie zmienia faktu, że nawet mniejsze szmaragdy potrafią osiągać wycenę wyższą niż diamenty, o porównywalnej masie.