Wydobycie złota

W całej historii ludzkości wydobyto już ok. 244 tys. ton złota, z czego ok 80 proc. w dalszym ciągu pozostaje w obiegu. Zdecydowana większość została wydobyta także w ciągu ostatniego stulecia, kiedy to cały proces został mocno uprzemysłowiony. Jak wydobywa się złoto, ile złota zostało na Ziemi i jak wygląda przyszłość wydobycia?

Początki wydobycia złota

Trudno jednoznacznie stwierdzić, kiedy dokładnie ludzkość zaczęła masowo wydobywać złoto. Za jeden z pierwszych znaczących akcentów można z pewnością uznać państwo Krezusa. Objął on tron Lidii ok. 560 r. p.n.e., a jego imię współcześnie kojarzy nam się z powiedzeniem „bogaty jak Krezus”. Wynika to z niesamowitego bogactwa, które król Lidii zgromadził.

Krezus zapisał się na kartach historii jako twórca pieniądza. Był też prawdopodobnie jednym z pierwszych władców, którzy w sposób przemysłowy pozyskiwał złoto. Eksploatował złoża aluwialne elektrum (stop złota i srebra) w rzece Paktol.

Gdzie i jak złoto występuje w przyrodzie?

Złoża złota dzielą się na dwa podstawowe typy: złoża pierwotne oraz wtórne. Te drugie powstawały na przestrzeni lat, w skutek niszczenia złóż pierwotnych. Są to m.in. piaski i żwiry aluwialne, a także piaskowce.

W formie rodzimej złoto występuje pod postacią płatków, ziaren lub większych bryłek zwanych samorodkami. Bardzo często występuje w formie roztworu stałego, stopu ze srebrem, zwanego elektrum. Królewski kruszec bardzo często występuje także w rudach o bardzo niskiej zawartości złota, zawierających kwarc lub siarczki.

Pewne ilości złota występują także w morzach i oceanach. Ich źródłem są rzeki, z których owo złoto jest wypłukiwane. Zawartość kruszcu w światowych morzach i oceanach, szacowana na podstawie zmierzonych stężeń, wynosi ok. 15-20 tys. ton.

Cykl życia współczesnych kopalni

W starożytności, średniowieczu czy nawet podczas XIX-wiecznych gorączek złota, wydobycie kruszcu miało charakter spontaniczny i stosunkowo mało zorganizowany, w porównaniu z tym, jak złoto wydobycie odbywa się dziś. Obecnie jest to złożony, wieloetapowy i wieloletni proces.

Projekt wydobywczy składa się z poszukiwań i prac badawczych, budowy kopalni i jej eksploatacji, i w końcu jej zamknięcia i rekultywacji środowiska. Wszystko trwa – w zależności od zasobności złoża oraz jego jakości – od kilkunastu do kilkudziesięciu lat.

Jednym z najbardziej kluczowych elementów całego procesu jest ocena wielkości i jakości złoża. Od tych parametrów uzależniony jest nie tylko planowany okres eksploatacji, ale przede wszystkim koszty, jakie będzie musiała ponieść spółka wydobywcza, aby pozyskać jedną uncję złota.

Koszt ten różni się pomiędzy różnymi kopalniami i może decydować o tym, czy wydobycie danego złoża jest opłacalne. Co ciekawe, czasem z uwagi na zbyt niską cenę złota na giełdzie, eksploatacja jakiegoś złoża może zostać wstrzymana do czasu, aż wydobycie stanie się opłacalne.

Wszystkie koszty, jakie ponosi spółka wydobywcza (AISC – All In Sustaining Costs) od etapu prac poszukiwawczych, do zamknięcia kopalni i rekultywacji terenu, uwzględnione są w uncji złota, którą ostatecznie nabywamy w postaci sztabki czy monety.

Ile złota wydobywa się na świecie

Rocznie na całym świecie wydobywa się ok 3,5 tys. ton złota. Nie jest to stała wartość. Wolumen światowego wydobycia uzależniony jest od wielu czynników i może się zmieniać na przestrzeni lat. Podstawową kwestią pozostaje bogactwo eksploatowanych złóż.

Od 2010 roku, kiedy to światowe wydobycie wyniosło 2 830,8 ton, nastąpił wzrost do poziomu 3 655,1 ton w 2018, a następnie spadek do 3 580,7 ton w 2021 roku. Według Światowej Rady Złota, roczna produkcja w najbliższych latach może spadać z uwagi na brak nowych, znaczących odkryć złóż oraz wzrost poziomu trudności wydobycia tych obecnych.

Zakładając jednak, że kopalnie będą starały się utrzymać produkcję na obecnym poziomie, by zaspokoić popyt, nieco wcześniej dojdziemy do momentu, kiedy złoto w postaci dostępnych dla nas złóż się wyczerpie.

Kto jest największym producentem złota?

Niekwestionowanym liderem w zakresie produkcji złota są Chiny. W 2021 roku Chińczycy wydobyli 332 tony złota. Na drugim miejscu uplasowała się Rosja, z wydobyciem na poziomie 330,9 tony. Podium zamyka Australia – 315,1 ton.

Co ciekawe, że na przestrzeni lat, kolejność ulegała zmianie. Jeszcze w 2010 roku Kanada wydobywała ok. 100 ton złota rocznie. Obecnie jest to niemal dwukrotnie więcej. Rosja na przestrzeni ostatniej dekady zwiększyła swoje wydobycie o ok. 100 ton. Z kolei państwa takie jak RPA czy Peru tracą na znaczeniu. Jeszcze w 2010 roku ich wydobycie wynosiło odpowiednio 210 i 184 tony. W 2021 roku było to 113 i 127 ton.

Przyszłość wydobycia złota

O tym, że złoża złota ulegną wyczerpaniu, mówi się już od dłuższego czasu. Według Światowej Rady Złota dostępne zasoby złota wyczerpią się ok. 2050 roku. Spekuluje się na temat możliwości wydobycia złota w morzach i oceanach. Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę, że ilość złota w morzach i oceanach na całym świecie jest szacowana na zaledwie 15-20 tys. ton, wydaje się to być skrajnie trudne i nieopłacalne przedsięwzięcie.

Kluczową kwestią pozostaje postęp technologiczny. Obecnie najgłębszą kopalnią świata jest Mponeng w RPA, gdzie złoto wydobywane jest z głębokości 4 000 metrów. Postęp technologiczny może zarówno pozwolić na prowadzenie wydobycia na większych głębokościach, jak i efektywne filtrowanie mórz i oceanów.

Osobną kwestią jest recycling oraz możliwość zastąpienia złota w pewnych sektorach. Obecnie ok. 50 proc. światowego popytu na złoto generowane jest przez rynek biżuteryjny. Być może w przyszłości złota biżuteria stanie się czymś dużo bardziej ekskluzywnym niż jest dziś, a dużo powszechniej do produkcji biżuterii używane będzie srebro lub inne materiały.