Diamenty i zasada 4C

Od zarania dziejów diamenty wzbudzały emocje i pożądanie. Do dziś ulegamy ich wyjątkowemu pięknu. Stanowią również cenione aktywo inwestycyjne. Kluczem do zrozumienia diamentów jest tzw. zasada 4C, opracowana niemal 100 lat temu przez Gemological Institute of America.

Geneza zasady 4C

Zagadnieniem ustanowienia jednolitego systemu oceny kamieni zajął się Robert M. Shipley – założyciel Gemological Institute of America (GIA). Koncepcja, której pierwsze zręby pojawiły się już w latach 40. XX wieku, była prosta, acz na swój sposób rewolucyjna. Przez kolejne dziesięciolecia była ona rozwijana i udoskonalana przez następcę Shipleya, Richarda T. Liddcoata i jego zespół.

Liddcoat wprowadził m.in. rozszerzone skale kolorów od D (bezbarwne) do Z (żółtawe). Zdefiniował także metody, które stosowane były do dokładnego i jednolitego klasyfikowania koloru diamentu uwzględniając takie czynniki jak rodzaj oświetlenia i tła, na którym diament powinien być oceniany, a także określony sposób trzymania i oglądania diamentu.

Precyzyjna klasyfikacja kamieni możliwa stała się także dzięki kolejnej innowacji wprowadzonej przez Liddcoata – użycie mikroskopu do oceny inkluzji. To właśnie mikroskop stał się narzędziem, dzięki któremu absolwenci kursów GIA mogli precyzyjnie opisywać inkluzje i skazy we wszystkich diamentach, dla których sporządzany jest raport oceny diamentu GIA.

Z kolei przy opracowywaniu skali do oceny szlifu diamentu, Liddcoat posiłkował się wiedzą belgijskiego matematyka i frezera diamentów Marcela Tolkovsky’ego. To dzięki niemu określone zostały idealne proporcje okrągłego diamentu o szlifie brylantowym, który stanowi jeden z elementów 4C.

Z czego składa się 4C?

Masa (Carat)

Karat to jednostka masy, która używana jest do określania wielkości kamieni oraz pereł. Jej nazwa pochodzi od nazwy karobu, którego ziarna mają ok. 0,2 g. Na Bliskim Wschodzie służyły one jako wzorzec przy ważeniu kamieni szlachetnych.

Masa brylantu, a co za tym idzie jego wielkość, ma istotne znaczenie dla wyceny kamienia. Większe diamenty są rzadsze, a więc ich cena jest wyższa. Jednak wzrost tej ceny nie jest liniowy, ponieważ częstość występowania diamentów w różnych przedziałach wagowych nie jest liniowa. Diamenty o masie poniżej 0,5 ct występują znacznie częściej niż te o masie w przedziale 1-3 ct. Natomiast kamienie powyżej 3 ct są jeszcze rzadsze.

Diamenty, których masa przekracza kilkanaście czy nawet kilkadziesiąt karatów, to unikaty, które sprzedawane są na aukcjach. Ich ceny są zatem wynikiem licytacji, której punktem wyjścia jest wycena wg. zasady 4C. Sprzedają się zwykle znacznie drożej.

Kolor (Colour)

Kolory brylantów są oznaczane literami alfabetu od D do Z, rozpoczynając od bezbarwnej (D) do największego nasycenia kolorem żółtym (Z). Najcenniejsze są brylanty bezbarwne i różnica w cenie potrafi być bardzo duża.

Powyżej pewnego poziomu nasycenia barwą, mówimy już o diamentach fantazyjnych. Ich barwy mogą być różne – żółte, czerwone, niebieskie czy zielone. Ich wycena opiera się o nieco inne kryteria, a ze względu na rzadkość, ceny mogą być znacznie wyższe. O tym, jak rzadkie są niektóre z nich świadczyć może fakt, że roczna produkcja diamentów różowych mieści się w jednej dłoni.

Kolor diamentów może być poprawiany poprzez podgrzewanie. Jednak informacja o tym, że taki zabieg został wobec kamienia zastosowany, musi znaleźć się w jego certyfikacie. Diamenty poprawiane z reguły mają niższą cenę niż naturalne.

Czystość (Clarity)

Idealnie czyste diamenty są niezwykłą rzadkością, dlatego kamienie o mniej widocznych inkluzjach będą znacznie droższe niż te bardziej zanieczyszczone. Czystość tych kamieni oznacza się symbolami (rozpoczynając od najczystszego): FL, IF, VVS1, VVS2, VS1, VS2, SI1, SI2, I1, I2, I3.

Szlif (Cut)

Surowe diamenty podlegają obróbce, polegającej na ich cięciu i szlifowaniu. Najpiękniejszy i najdroższy jest szlif okrągły (brylantowy). Inne popularne szlify to: marquise, oval, emerald, pear shape, princess. Zasada 4C uwzględnia także ocenę jakości szlifu, ponieważ jedynie szlif idealny jest w stanie wydobyć z kamienia jego naturalne piękno. Szlif to jedyny czynnik, na który człowiek ma wpływ, dlatego większość kamieni wysokiej klasy posiada najlepszy szlif.

Światowy standard

4C to standard, który zrewolucjonizował przemysł jubilerski. Na przestrzeni ostatniego stulecia zmienił się sposób klasyfikowania, wyceniania i komunikowania jakości diamentów. A ostatecznie także sposób ich kupowania i sprzedawania.

Standard ten, ściśle przestrzegane przez laboratoria gemmologiczne na całym świecie, umożliwiają dostarczenie obiektywnych i spójnych wyników oceny diamentów w dowolnym miejscu na świecie.