Szlachetna platyna

Platyna to jeden z najdroższych metali szlachetnych. W przeszłości jej cena przewyższała znacząco cenę złota.

Notowania platyny

W pierwszej dekadzie bieżącego stulecia cena platyny wzrastała podobnie, jak złota. Silna hossa na rynku platyny rozpoczęła się we wrześniu 2001 roku i trwała do marca 2008 roku. W szczycie jej notowania sięgnęły 2270 dolarów amerykańskich za uncję. Paniczny odwrót od platyny nastąpił jeszcze w pierwszej połowie tego samego roku, w wyniku czego jej notowania spadły do poziomu 764 dolarów. Jednak szybko poszybowała w górę i już po kilkunastu miesiącach przebiła poziom 1800 dolarów. We wrześniu 2011 roku jej notowania spadały, analogicznie jak złota i obecnie znajdują się w obszarze 1250-1280 dolarów. Z analizy historycznych notowań platyny i złota wynika, że w poprzednich latach były one dość wysoko skorelowane ze sobą (współczynnik korelacji 0,7), pomimo, że oddziałują na nie inne czynniki. W tym roku nastąpiło rozprzężenie notowań między tymi metalami. Generalnie notowania platyny zależą w znacznej mierze od siły dolara amerykańskiego, co ma znaczący wpływ na korelację.

Czynniki podaży

Platyna jest metalem bardzo rzadko występującym w przyrodzie – wg wagi w skorupie ziemskiej znajduje się 15 cząsteczek na miliard.

Rynek platyny jest płytki – całkowita podaż w ubiegłym roku wyniosła 7,33 mln uncji (ton) i był o 3% wyższy niż w 2012 roku, kiedy miało miejsce załamanie produkcji w Południowej Afryce z powodu konfliktów miedzy pracownikami i właścicielami kopalń. Jednak jest to poziom o 10% niższy niż w latach 2006-2008.

Ubiegłoroczna struktura podaży platyny:

  • 5,94 mln uncji pochodziło z kopalń,
  • 982 tys. uncji ze złomowanych katalizatorów
  • 406 tys. uncji ze złomu biżuteryjnego.

Największym producentem platyny jest Południowa Afryka, mająca udział na poziomie 72% produkcji wszystkich kopalń na świecie. Udział Rosji, będącej na drugim miejscu wynosi 13%. Czynnikiem mającym wpływ na cenę rynkową platyny są koszty produkcji, a te rosną z każdym rokiem.

Czynniki popytu

Popyt na platynę w ubiegłym roku wyniósł 6,85 mln uncji i był o 4,7% niższy niż w 2012 roku. Do zapasów zostało skierowanych 1,24 mln uncji, stąd deficyt wyniósł 756 tys. uncji.

O ile w przypadku złota istotne znaczenie dla popytu na złoto miały w ostatnich latach inwestycje i jubilerzy, to w przypadku platyny za 65% popytu odpowiada przemysł. Tylko na produkcję katalizatorów samochodowych, głównie z silnikiem Diesla, idzie 43% platyny. Platynę można też znaleźć w układach elektronicznych i technice protetycznej. Jubilerzy odpowiadają za ponad 33% popytu na platynę.

Na uwagę zasługuje wzrost popytu inwestycyjnego, jaki nastąpił w wyniku ostatniego kryzysu finansowego. Podobne zachowanie cen platyny pozwala zakwalifikować ją na równi ze złotem i srebrem jako aktywo służące akumulacji kapitału i zabezpieczenie przed skutkami kryzysu finansowego. W 2004 roku w postaci sztabek i monet inwestycyjnych kupowano rocznie około 20 tys. uncji platyny, natomiast w 2008 roku popyt ten wzrósł do rekordowego poziomu 452 tys. uncji. Później zakupy inwestycyjne platyny zmniejszyły się i w ubiegłym roku ukształtowały się na poziomie 161 tys. uncji, co stanowi około 2% całkowitego popytu na ten metal. Platyna jest sprzedawana w postaci sztabek jak również monet wybitych wg wzorców stosowanych przy produktach ze złota i srebra. Te znajdują się w ofercie handlowej Mennicy Wrocławskiej.