Srebro z odzysku

W ostatnim artykule przedstawiłem sposoby wykorzystania srebra w przemyśle. Tym razem pójdziemy w przeciwną stronę i przyjrzymy się sposobom odzyskiwania srebra z przemysłu. Chociaż udział srebra z odzysku w rocznej podaży tego kruszcu jest mniejszy od analogicznego udziału odzysku złota w jego rocznej podaży (22 procent wobec 33 procent), to źródeł, z których można odzyskać srebro jest już zdecydowanie więcej. I to nawet mimo tego, że z wielu zastosowań srebra nie da się już odzyskać.

Czytaj także: Jak inwestować w srebro?

W całej historii wydobyto do tej pory około 1,59 mln ton srebra. W ostatnich latach wielkość ta przyrastała o średnio 22 tys. ton rocznie (z tendencją rosnącą – w 2013 r. wydobyto 25,5 tys. ton srebra). Podział światowych zasobów srebra jest bardzo trudny do oszacowania, więc każda ich próba obarczona jest sporą niedokładnością. Jednak dla zobrazowania posłużę się szacunkami Davida Zurbuchena. Do 2012 r. zasoby wydobytego srebra przedstawiały się następująco:

Utracone srebro to przede wszystkim biżuteria i monety, które uległy przetarciu czy zaginięciu np. w wyniku katastrof (najczęściej morskich) lub zostały zakopane jako skarb. Do tej kategorii zaliczyć można też srebro wykorzystywane w przemyśle, którego nie sposób już odzyskać.

Wydobyte dotąd zasoby srebra zmieściłyby się w sześcianie o boku 52 metrów, czyli takim, który mógłby stanąć na połowie boiska do piłki nożnej. Szacuje się, że do eksploatacji pozostało jeszcze ok. 540 tys. ton srebra, co przy rocznym wydobyciu na poziomie 22 tys. ton dawałoby nam jeszcze 25 lat do ich wyczerpania.

W ostatnich dziesięciu latach wydobycie srebra stanowiło ok. 74 corocznej podaży tego kruszcu. Drugim największym źródłem był złom srebra, który stanowił średnio 22 procent podaży. Sprzedaż rządowych zasobów srebra dała pozostałe 4 procent. Znikome znaczenie miał hedging producentów srebra, który zmniejszał roczną podaż o średnio 135 ton. Z roku na rok zwiększa się wydobycie srebra, maleje natomiast wielkość sprzedaży państwowych rezerw srebra

Odzysk

W ostatnich dziesięciu latach odzyskiwano średnio 6,6 tys. ton srebra rocznie. To ok. 22 procent rocznej podaży srebra (w przypadku złota odzyskuje się ok. 33 procent). Na wielkość recyclingu wpływ ma forma jego wykorzystania w przemyśle. Bardzo często są to drobne cząsteczki srebra (jak np. nanocząsteczki), przez co stanowią one śladowe ilości wyprodukowanych z nich towarów. Taka forma wykorzystania praktycznie uniemożliwia jego odzyskanie.

Brak jest kompleksowych danych dotyczących recyclingu srebra. Pozostaje więc bazować na danych częściowych z różnych części świata, pochodzących z różnych lat. Przykładem mogą być Stany Zjednoczone. W produktach, które w 2009 r. zakończyły swoje życie w tym kraju, znajdowało się 5170 ton srebra: 3010 ton w zastosowaniach przemysłowych, 1070 ton w monetach i medalach, 728 ton w branży fotograficznej, a 362 tony w biżuterii i srebrze stołowym. Z tych odpadów udało się odzyskać 1750 ton srebra.

Do największych źródeł srebra z przetopu należą:

Fotografia

Branża fotograficzna charakteryzuje się największym współczynnikiem odzysku. W procesie wywoływania zdjęć około 80 procent srebra trafia do kąpieli w roztworze, a 20 procent pozostaje w kliszy. Odzyskać można zarówno srebro zawarte w roztworach utrwalaczy, jak i to w kliszach i papierach fotograficznych. Stopień odzysku ze zużytych roztworów wynosi ok.99,4 procent, a z klisz ok. 95,8 procent.

Jedna z japońskich firm zajmujących się odzyskiwaniem srebra ze zużytych materiałów światłoczułych, Aida Chemical Industries, wykorzystuje je do produkcji Art Clay. Jest to plastelinopodobny materiał, który składa się ze sproszkowanego srebra, środka wiążącego, którym jest papier oraz wody. Z takiej masy formuje się pożądany kształt, z którego po wysuszeniu i wypaleniu pozostają tylko cząsteczki srebra, które łączą się ze sobą. Rocznie w Japonii zużywa się 3 tys. ton srebra, z czego 1,5 tys. ton właśnie materiałów światłoczułych.

Elektronika

Szwedzki Boliden to jeden z liderów odzyskiwania srebra z elektronicznych śmieci. Firma ma w Europie swoje kopalnie i huty, w których produkuje rocznie 600 ton srebra, z czego 25 procent pochodzi z odpadów elektronicznych. Z jednej tony starych telefonów komórkowych Boliden otrzymuje średnio 1 kg srebra. Dla porównania, z jednej tony rudy najwięksi producenci wydobywają średnio 252 g srebra.

W 2009 r. w Stanach Zjednoczonych wygenerowanych zostało 2,54 mln ton elektronicznych śmieci (komputery, drukarki, myszki i klawiatury, monitory, telewizory, telefony komórkowe), które zawierały ok. 186 ton srebra. Około 675 tys. ton zostało zebranych, z czego 223 tys. ton zostało odnowionych i trafiło do ponownej sprzedaży, a pozostałe 452 tys. ton zostało poddanych recyclingowi. Z początkowych 186 ton srebra do recyclingu trafiło 21 ton.

Katalizatory

Na całym świecie do produkcji katalizatorów użyto już 4670 ton srebra. Liderem w ich recyclingu jest firma Heraeus, która odzyskuje z nich nie tylko srebro, ale też platynę, pallad i ren. Odzyskiem ze starych katalizatorów zajmują się też zwykle ich producenci.

Baterie

Baterie z ogniwa srebrowo-cynkowego zawierają w sobie ok. 31 procent srebra. Rocznie produkuje się ponad 1,5 mld takich baterii, do czego potrzeba prawie 560 ton srebra. Żywotność baterii trwa średnio od 1 do 3 lat. Stopień odzysku może zobrazować przykład Kanady, gdzie w 2010 r. sprzedało się 10,3 mln takich baterii, a zużyto ich 10,6 mln. Spośród zużytych baterii 2,2 procent zostało poddanych recyclingowi.

Stopy lutownicze

Światowe zużycie srebra w tym przemyśle wyniosło w 2009 r. 1680 ton. Wskaźnik odzysku srebra ze stopów lutowniczych wynosi ok. 40 procent.

Panele słoneczne

To dosyć świeże i najdynamiczniej rozwijające się zastosowanie srebra (zużywa ok. 5 procent rocznej podaży). Żywotność tych systemów szacuje się na 20 do 40 lat, więc na większe ilości srebra odzyskiwanego ze starych ogniw fotowoltaicznych trzeba będzie jeszcze poczekać.

Oprócz wyżej wymienionych srebro odzyskuje się też np. biżuterii, luster, srebra stołowego, urządzeń RFID czy łożysk.

Fot. Martin Abegglen, Flickr.com, CC BY-SA 2.0