Obligacja jest dłużnym papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem wobec właściciela obligacji („obligatariusz”) i zobowiązuje się do spełnienia świadczenia określonego w warunkach emisji.
Tekst jest kontynuacją ubiegłotygodniowego artykułu
Czynniki ryzyka inwestycji w obligacje
Obligacje, jako papiery wartościowe, reprezentujące określone wierzytelności, determinują określony poziom ryzyka, odmienny dla każdego emitenta i uzależniony od czynników zewnętrznych. Są one opisane w dokumencie informacyjnym związanym z emisją lub wprowadzeniem obligacji do zorganizowanego obrotu. Stąd lektura i analiza informacji o emitencie i obligacjach jest nieodzowna dla podjęcia świadomej decyzji inwestycyjnej. Podstawowe ryzyka związane z posiadaniem obligacji zależne od emitenta i jego otoczenia to:
- niewypłacalność lub bankructwo emitenta,
- opóźnienia w realizacji wypłat odsetek lub wykupu, co może wynikać z pogarszającej się sytuacji finansowej emitenta lub jego niesolidności,
- pogorszenie jakości lub utrata wartości zabezpieczeń,
- przedterminowy wykup obligacji przez emitenta.
- pogorszenie sytuacji makroekonomicznej lub otoczenia rynkowego emitenta,
- spadek notowań rynkowych obligacji,
- brak płynności rynku, czego skutkiem może być trudność w zbyciu obligacji po oczekiwanej cenie przed datą jej wykupu,
- brak możliwości reinwestowania przychodów odsetkowych według oczekiwanej stopy zwrotu,
- wzrost stóp procentowych, co skutkuje spadkiem rynkowej ceny obligacji (dotyczy obligacji o stałym oprocentowaniu),
- inflacja, która powoduje obniżenie realnej stopy zwrotu,
- zmiany kursów walut (dotyczy obligacji nominowanych w walutach obcych),
- niekorzystne zmiany w prawie.
Im dłuższy czas do wykupu obligacji tym większe jest ryzyko inwestycyjne. Na jego poziom ma wpływ wysokość oprocentowania oraz częstotliwość wypłaty odsetek. Obligacje o wyższym oprocentowaniu i częstotliwości wypłaty odsetek będą przynosiły w okresie ich trwania większe strumienie. Dzięki temu ryzyko związane z ich posiadaniem będzie niższe niż w przypadku obligacji o niskich kuponach wypłacanych w dłuższych okresach lub obligacji zerokuponowych.
Posiadając obligacje należy monitorować sytuację gospodarczą emitenta, jego otoczenia jak również wydarzenie w gospodarce krajowej a nawet zagranicznej, jeżeli ta będzie miała wpływ na sytuację emitenta.
Podejmując decyzję o inwestycji należy sprawdzić historię spółki, jak długo działa, jak kształtowały się jej przychody, zyski, rentowność, płynność, przepływy pieniężne, zmiany kapitałów etc. Informacje te są zawarte w sprawozdaniach finansowych, zamieszczanych w warunkach emisji oraz okresowych raportach. W przypadku obligacji notowanych na Catalyst sprawozdania finansowe i bieżące informacje o istotnych zdarzeniach w przedsiębiorstwie emitenta są podawane do publicznej wiadomości m.in. na stronie internetowej Catalyst i emitenta. Trudniej o bieżące informacje, jeżeli obligacje nie są notowane na rynku publicznym. Wtedy obligatariusze mają do dyspozycji tylko roczne sprawozdania finansowe. Na ryzyko inwestycji w obligacje ma wpływ również branża, w której działa spółka. Inwestycje w spółki z krótkim okresem działalności są obarczone podwyższonym ryzykiem. W szczególności ryzykowne są obligacje tzw. start-upów.
Miarą ryzyka kredytowego emitentów dłużnych papierów wartościowych jest rating. Ocenę ratingową danego podmiotu oraz jego papierów dłużnych wydają agencje ratingowe. Są to specjalistyczne instytucje, które przeprowadzają jakościową klasyfikację dłużnych papierów wartościowych pod kątem wiarygodności finansowej ich emitentów oraz warunków rynkowych. Do wiodących agencji ratingowych należą: Moody’s, Standard&Poor’s oraz Fitch. Ocenom ratingowym podlegają także państwa. Uzyskanie oceny ratingowej wiąże się z dużymi kosztami, stąd starają się o niż tylko duże podmioty. Brakuje w Polsce instytucji ratingowej na miarę możliwości finansowych małych i średnich przedsiębiorstw.
Inwestując w obligacje należy mieć na względzie oprócz ww. ryzyk również okres ich zapadalności oraz możliwość ich sprzedaży w dowolnym momencie. W przypadku obligacji notowanych na Catalyst można zawsze złożyć zlecenie sprzedaży. Jeżeli jednak obligacje nie są notowane należy liczyć się z koniecznością trzymania ich do dnia wykupu. W tym czasie sytuacja emitenta może się zmienić. Generuje to ryzyko inwestycyjne, które zależy od okresu, jaki pozostał do wykupu.
Wprawdzie wysokie oprocentowanie ma bezpośrednie przełożenie na atrakcyjność inwestycji, jednak należy zachować czujność. Na zaoferowanie wysokich kuponów odsetkowych decydują się często przedsiębiorstwa pilnie poszukujące kapitału aby odzyskać płynność. Są to ryzykowne papiery wartościowe i lepiej zrezygnować z wizji wysokich zysków niż stracić zainwestowany kapitał.
Podsumowanie
Inwestowanie w obligacje może stanowić atrakcyjną alternatywę wobec akcji, które należą do najbardziej ryzykownych papierów wartościowych. Niska korelacja zmian cen obligacji i akcji pozwala na tworzenie zdywersyfikowanego portfela inwestycyjnego o obniżonej wrażliwości na dekoniunkturę na giełdzie. Jednak błędem byłoby traktowanie obligacji, jako zupełnie bezpiecznej przystani, jakim jest zawsze złoto. W przypadku upadłości emitenta można stracić cały zainwestowany kapitał. Obligacje mogą stać się też bezużytecznymi papierami w okresie wojny czy przewrotu politycznego. Natomiast inwestycja w złoto będzie zawsze miała wartość, bez względu na czas i sytuację na rynkach finansowych czy w polityce.