W ostatnich latach transakcje na polskim rynku sztuki nabierają coraz szybszego tempa. Polska sztuka nie śpi, jest na nią duży popyt wynikający z zamiłowania, pasji ale również z dużej potencjalnej wartości kapitałowej. Które aukcje w ostatnich 3 dekadach okazały się najbardziej znaczące?
W czerwcu tego roku opublikowany został raport „Ranking Artinfo TOP 1000”. W którym jest przedstawionych tysiąc największych transakcji w historii polskiego rynku aukcyjnego od 1989 r. Przez ostanie 30 lat rynek aukcyjny w Polsce dość powolnie nabierał mocy, znaczące aukcje zaczęły się w latach 90-tych. Na krajowych aukcjach największą popularnością cieszy się malarstwo. Jedna z pierwszych najbardziej znaczących aukcji odbyła się w 1996 roku w Polswiss Art. Wylicytowano wówczas obraz Józefa Chełmońskiego „Na Kresach” za 339 250 zł (cena z prowizją).
Czytaj także: Tam, gdzie biznes łączy się ze sztuką. Weź udział w wyjątkowym programie mecenatu
Liczba transakcji w rankingu Artinfo TOP 1000
Widzimy, że rynkiem dzieł sztuki rządzi cykliczność, co klika lat zdarzają się tąpnięcia, gdy liczba aukcji drastycznie spada, lecz już w następnym roku gwałtownie się odbija. Od 1996 roku nastąpiły 3 znaczące okresy spadku w 2001 roku, w 2006 i 2010.
Z raportu Artinfo.pl wynika, że na aukcjach najpopularniejsze jest malarstwo 93%. Rzeźba, rysunek i prace na papierze stanowią po 3%, natomiast rzemiosło artystyczne i inne formy stanowi jedynie 1%.
Czytaj także: Kondycja polskiego rynku dzieł sztuki
Warto zwrócić uwagę, że największe zainteresowanie przyciąga sztuka dawna, zarówno wartościowo jak i ilościowo. Zgodnie z Artinfo TOP 1000, aż 639 transakcji na liście dotyczyło dzieł stworzonych przed 1945 rokiem.
Udział sztuki dawnej i współczesnej w liczbie obiektów w Artinfo TOP 1000
Królem polskich aukcji jest Jacek Malczewski, jak wynika z rankingu. Z 1000 największych aukcji 81 prac było właśnie jego. Licytowano 58 prac Wojciecha Fangora, 55 Wierusza-Kowalskiego Alfreda, 52 Nowosielskiego Jerzego, 42 Muter Meli i 35 razy Józefa Brandta.
Podobnie zaczyna się lista artystów o najwyższej łącznej wartości sprzedaży. Obroty za obrazy Malczewskiego wyniosły 40,6 mln zł, za prace Fangora 34,9 mln zł. Wartość wylicytowanych obrazów Wierusza-Kowalskiego wyniosła 23,3 mln zł,. Na kolejnym miejscu jest Józef Brandt (20,7 mln zł), po nim Makowski Tadeusz (17,4 mln zł) i Zak Eugeniusz (16,7 mln zł), który miał zbliżony wynik do Józefa Chełmońskiego 16,3 mln zł (6. miejsce Artinfo TOP 1000). Ci co śledzą rynek aukcyjny w Polsce od razu zapytają o Wyspiańskiego, w tym rankingu był 11. wartość wylicytowanych prac wyniosła 12,5 mln zł.
Czytaj także: Inwestycja w sztukę komiksu w Polsce
Artyści według wysokości rekordu cenowego
Chyba najbardziej spektakularne licytacje odbyły się w minionym roku. W domu aukcyjnym Desa Unicum, w grudniu 2017, wylicytowano obraz Stanisława Wyspiańskiego „Macierzyństwo” z 1904 roku za 3 700 000 zł (4 366 000 zł z opłatą aukcyjną). Pół roku wcześniej w tym samym domu aukcyjnym pod młotek poszedł obraz Jana Matejki „Zabicie Wapowskiego w czasie koronacji Henryka Walezego” z 1861 roku, za 3 200 000 zł (3 833 000 zł z opłatą aukcyjną).
Kolejną pracą o najwyższej cenie wylicytowanej, był obraz Mojżesza Kislinga „Ingrid” z 1932 roku aukcja odbyła się w Polswiss Art w październiku 2017 roku. Obraz sprzedano za 2 950 000 (3 481 000 zł z opłatą aukcyjną). Za 3 mln zł (3 450 000 zł z opłatą aukcyjną) w 2015 roku w domu aukcyjnym Rempex, został sprzedany obraz „Fryne na święcie Posejdona w Eleusis” Henryka Siemiradzkiego. Piątą najdroższą aukcją okazała się z domu aukcyjnego Polswiss Art w grudniu 2013 roku, kiedy wylicytowano obraz Malczewskiego „Polski Hektor” za 2 600 000 zł ( 2 990 000 z opłatą aukcyjną).
Czytaj także: Oryginalna kopia
Klasyczna sztuka polska nabrała nowego wymiaru, jak podaje portal artinfo.pl – obroty domów aukcyjnych wzrosły w ciągu roku o 28% i wyniosły rekordowe 214,1 mln zł. Istnieje około 50 podmiotów działających na rynku aukcyjnym jednak tylko 6 ( Desa Unicum 43,7% aukcji, Polswiss Art 19,9%, Agra – Art 10,7%, Sopocki Dom Aukcyjny 7%, Libra 5%, Rempex 4,2%) z nich ma największe znaczenie. Co ciekawe aukcje sztuki stają się coraz bardziej dostępne dla nowych uczestników. Prawie 30% transakcji dokonano w cenach do 1000 zł, a około 70% transakcji dokonano w cenach do 5000 zł.
Ciekawe czy Malczewski, Matejko lub Fangor spodziewali się, że ich obrazy będą tak wiele warte?
fot. By Jacek Malczewski – http://cyfrowe.mnw.art.pl/dmuseion/docmetadata?id=4752, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=43349742