Obligacje stanowią drugą, obok akcji, grupę instrumentów finansowych, będących przedmiotem inwestycji na rynku kapitałowym.
Czytaj także: GetBack: NIK weźmie pod lupę KNF, UOKiK i GPW
Obligacje przedsiębiorstw, banków i jednostek samorządu terytorialnego są obarczone ryzykiem inwestycyjnym, analogicznie jak akcje. Przedsiębiorstwa emitują je w celu pozyskania kapitału dłużnego. Kupując obligacje inwestor pożycza emitentowi pieniądze. Ten jest zobowiązany je zwrócić w oznaczonym terminie wraz z naliczonymi okresowo odsetkami. Udzielenie pożyczki zawsze rodzi ryzyko niewypłacalności dłużnika, jakim jest w tym przypadku emitent obligacji a zależy ono zarówno od czynników zewnętrznych jak też wewnętrznych oddziałujących na przedsiębiorstwo emitenta. Spośród wielu czynników mających wpływ na ryzyko inwestycji w obligacje wskażę te najważniejsze.
Czytaj także: GetBack – oszustwo czy biznesowy niewypał?
- Niewypłacalność lub bankructwo emitenta. W takiej sytuacji posiadacze obligacji mogą nie odzyskać części lub nawet całości zainwestowanego kapitału a także należnych odsetek. To co zostało po przedsiębiorstwie, po spłacie obciążeń publiczno-prawnych i wynagrodzeń może nie wystarczyć na zaspokojenie obligatariuszy. Nie zawsze też łatwo spieniężyć zabezpieczenia. W najgorszej sytuacji znajdą się posiadacze obligacji niezabezpieczonych.
- Wzrost stóp procentowych. Podwyżki stóp procentowych powodują spadek rynkowych cen obligacji o stałym oprocentowaniu. W efekcie sprzedaż ich przed terminem wykupu przyniesie stratę.
- Brak możliwości reinwestowania przychodów odsetkowych. Jeżeli otrzymanych odsetek od obligacji nie będzie można zainwestować według co najmniej oczekiwanej stopy zwrotu, wówczas rentowność inwestycji w obligacje nie osiągnie oczekiwanego poziomu.
- Opóźnienia wypłat odsetek lub wykupu obligacji. Jeżeli emitent opóźnia się z wypłatą należnych świadczeń oznacza to, że jego sytuacja ekonomiczna uległa pogorszeniu lub jest niesolidny. Spada przez to oczekiwana rentowność inwestycji.
- Inflacja. Spadek wartości pieniądza skutkuje obniżeniem realnej stopy zwrotu z inwestycji.
- Niska płynność rynku. Inwestorzy nie mogą sprzedać obligacji w dowolnym czasie po oczekiwanej cenie. Tracą więc inne okazje inwestycyjne lub muszą godzić się na niższą cenę sprzedaży.
- Przedterminowy wykup. W przypadku, gdy emitent postanowi o przedterminowym wykupie obligacji zakładana rentowność inwestycji może ulec obniżeniu. Przyczyną może być brak w danym momencie okazji do inwestycji o porównywalnej rentowności.
Aby zmniejszyć ryzyko inwestowania w obligacje należy dokładnie przeczytać dokument informacyjny i dokonać analizy pod kątem przyszłej wypłacalności emitenta a następnie monitorować jego sytuację gospodarczą. A ta podlega zmianom, które wcześniej były trudne do przewidzenia. W praktyce jest to trudne zadanie, szczególnie wtedy, gdy obligacje nie są notowane na publicznym rynku. Jednak w przypadku obligacji notowanych na Catalyst sytuacja emitenta jest bardziej transparentna. I to daje szansę inwestorowi na prawidłowe zarządzanie ryzykiem.
Czytaj także: Ryzyko i oszustwo – gdzie jest granica?
Niektórzy emitenci obligacji mają rating, który jest niezależną i obiektywną oceną ryzyka kredytowego podmiotu zaciągającego dług na rynku. Rating jest nadawany przez specjalistyczną instytucję w oparciu o wyniki badania sytuacji ekonomicznej emitenta i jakości jego dłużnych papierów wartościowych pod kątem wiarygodności finansowej. Wyznacza on miarę ryzyka. Jednak na rating nie stać mniejszych podmiotów, więc każdy inwestor musi samodzielnie dokonać analizy ryzyka lub skorzystać z porady doradcy finansowego.
Problemy, z jakimi muszą borykać się inwestujący w obligacje nie są znane lokującym majątek na rynku metali szlachetnych. Te aktywa nie mają emitenta, i chociaż nie wypłaca się od nich odsetek to mogą przynieść zyski ze wzrostów cen. Poza tym są one wieczne i doskonale zabezpieczają majątek na wiele lat a nawet stuleci.
Czytaj także: Bezpieczne jak w banku? Nie po GetBack
Wiodące agencje ratingowe: Standard&Poor’s, Moody’s oraz Fitch.
Tabela 1. Oceny agencji ratingowych.
Poziom ryzyka |
Opis/Agencja |
Standard&Poor’s |
Moody’s |
Fitch |
Inwestycyjny |
Bardzo dobra lub dobra sytuacja finansowa emitenta, gwarancja terminowej spłaty rat kapitałowych i odsetek; niskie ryzyko kredytowe |
AAA |
Aaa |
AAA |
AA |
Aa |
AA |
||
A |
A |
A |
||
BBB |
Baa |
BBB |
||
Nieinwestycyjny (spekulacyjny). |
Gwarancja spłaty rat i odsetek nie jest wystarczająca |
BB |
Ba |
BB |
B |
B |
B |
||
Wysokie ryzyko niewypłacalności, spłata rat i odsetek ze zwłoką |
CCC, CC, C |
Caa, Ca, C |
CCC, CC, C |
|
Duże prawdopodobieństwo niewypłacalności – co najmniej raz odsetki nie zostały zapłacone |
D |
D |
DDD, DD, D |